اعدام در اتهام حمل مواد مخدر

صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1399/02/09
برگزار شده توسط: استان کرمان/ شهر کرمان

موضوع

اعدام در اتهام حمل مواد مخدر

پرسش

اگر میزان 983 گرم هروئین از شخصی کشف گردد و متهم دارای سابقه ی محکومیت قطعی به حبس بالای 15سال بابت نگهداری موادمخدر داشته باشد به نحوی که بعد از اعمال عفو و تعلیق آزاد شده باشد. سوال این است: آیا مجازات اعدام برای وی لحاظ خواهد شد و بر همین اساس قرار تامین و مجازات معین خواهد شد؟ یا اینکه بند ت ماده 45 قانون مبارزه با مواد مخدرکه میزان مواد را بالای سه کیلوگرم در خصوص نگهداری موادمخدر صنعتی قرار داده حاکم بر سایر بندها می‌باشد؟ - آیا صرف محکومیت قطعی مشمول بند پ ماده 45 قانون مبارزه با موادمخدر می‌گردد یا خیر؟ یعنی اگر محکومیت مورد اصلاح قرار گرفته باشد (مثلا مشارالیه همکاری نموده و محکومیت وی کاهش یافته یا مثلا قانونی جدید تدوین شده که محکومیتش بر اساس آن مورد اصلاح قرار گرفته) و یا مشمول عفو شده باشد یا مشمول تخفیف شده باشد و به کمتر از 15 سال رسیده باشد آیا موثر در تشدید مجازات خواهد بود یا خیر؟ - آیا می توان قائل شد که به طور کلی قانون گذار مجازات اعدام را در مورد نگهداری موادمخدر صنعتی منوط به این دانسته که موادمخدر بالای سه کیلوگرم وزن داشته باشد و کمتر از سه کیلوگرم (در مورد نگهداری) در موادمخدر صنعتی به هیچ عنوان نمی توان مجازات اعدام صادر کرد هرچند دارای سابقه بالای 15 سال حبس بابت جرائم موادمخدر داشته باشد؟ و بند پ ماده 45 قانون مبارزه با موادمخدر مربوط به موادمخدر سنتی می‌باشد نه صنعتی ؟

نظر هیئت عالی

با توجه به مطلق بودن بند پ ماده 45 الحاقی به قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر، مواد مخدر سنتی و صنعتی هر دو مشمول این حکم می‌باشند و در صورتی که متهم دارای سابقه محکومیت قطعی بیش از 15 سال حبس باشد، در فرض سوال مجازات اعدام برای وی در نظر گرفته می‌شود و در واقع ملاک مجازات قضایی می‌باشد. نتیجیتاً نظریه اکثریت صحیح اعلام می‌شود.

نظر اکثریت

1- با توجه به مطلق بودن بند پ ماده 45 الحاقی به قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر و قید «ارتکاب جرائم موضوع این قانون» به نظر می‌رسد با توجه به سابقه ی محکومیت قطعی بیش از 15 سال، حبس مجازات اعدام برای متهم در نظر گرفته شود و بر همین اساس قرار تامین کیفری (بازداشت موقت) برای متهم صادر می‌گردد.
2- چنانچه در حکم صادره ی سابق، مجازات حبس بیش از 15 سال حبس برای متهم تعیین شده باشد، در صورت ارتکاب جرائمی که در قانون مبارزه با مواد مخدر دارای مجازات اعدام می‌باشد، مجازات اعدام تعیین می‌گردد و چنانچه در حکم صادره سابق مجازات حبس کمتر از 15 سال حبس برای متهم تعیین شده باشد به لحاظ عدم احراز بند پ ماده 45 مجازات اعدام تعیین نمی گردد، در واقع ملاک مجازات قضایی (دادنامه) می‌باشد.
3- با توجه به اینکه مطابق ماده 45 الحاقی در خصوص جرائمی که در این قانون دارای مجازات اعدام می‌باشد در صورت احراز شرایط این ماده مرتکب به مجازات اعدام محکوم می‌گردد لذا چنانچه متهم مرتکب حمل بیش از سه کیلو گرم مواد مخدر صنعتی از نوع هروئین گردد به مجازات اعدام محکوم و در غیر این مورد در صورت حمل کمتر از سه کیلو گرم با داشتن سابقه بیش از 15 سال حبس نیز به لحاظ اینکه مشمول بند پ این ماده گردیده نیز مجازات اعدام در خصوص مرتکب تعیین و بند پ ماده 45 با توجه به مطلق بودن عبارت مربوط به هر دو مواد مخدر سنتی و صنعتی می‌باشد.

نظر ابرازی

با توجه به رأی وحدت رویه شماره 776 مورخه 1398/2/10هیأت عمومی دیوان عالی کشور که برای اعمال مقررات تشدید مجازات در اثر تکرار، نسبت به مرتکبین جرایم موضوع بندهای یک تا پنج ماده هشت این قانون، انطباق جرم مذکور در هر بند، با محکومیت سابق مربوط به همان بند، از حیث مقدار مواد مخدر را لازم دانسته است، بنابراین برای اعمال ماده 45 الحاقی لازم است سابقه ی متهم مربوط به همان بند باشد، حتی سابقه متهم برای اعمال ماده 45 باید پس از لازم الاجرا شدن ماده 45 باشد تا در حیطه ی سابقه ی موثر قرار گیرد لذا اگر هم بند نباشند اعدام نباید معین شود.

در خصوص اصل پرسش متهم مشمول مجازات اعدام نمی گردد چرا که عفو کلیه آثار محکومیت از جمله تکرار جرم را زائل می‌سازد و رعایت اصل تفسیر به نفع متهم ایجاب می کند که متهم نباید اعدام گردد.

مجازات اعدام تحت هر شرایطی در مورد مواد مخدر صنعتی بالای سه کیلوگرم می‌باشد و به هیچ عنوان کمتر از سه کیلوگرم مجازات اعدام معین نمی گردد، چرا که قانون گذار هر چند در بند پ ماده 45 الحاقی به قانون مبارزه با مواد مخدر شرط داشتن یک فقره محکومیت قطعی بالای 15 سال حبس را ملاک دانسته اما در بند ت ماده ی مذکور ملاک را بیش از سه کیلوگرم دانسته و به نوعی این بند حاکم بر بندهای قبلی است و بند پ مربوط به مواد مخدر سنتی می‌باشد نه صنعتی چرا که کمتر از سه کیلوگرم مواد صنعتی اعدام نخواهد داشت هرچند سابقه داشته باشد و احتیاط در دماء الناس نیز همین موضوع را اقتضا می کند.