تاریخ نظریه: 1398/06/26
شماره نظریه: 7/98/873
شماره پرونده: 98-168-873ک
استعلام:
دادگاه بدوی فردی را به اتهام سرقت به موجب ماده 656 قانون تعزیرات غیابا به تحمل یک سال حبس و50 ضربه شلاق محکوم می‌نماید رد مال به لحاظ گذشت شاکی موضوعا منتفی اعلام می‌شود متهم نسبت به حکم غیابی واخواهی می‌نماید و در تمام مراحل رسیدگی نسبت به اتهام انتسابی خود اقرار دارد دادگاه بدوی در مرحله واخواهی بدون ذکر علت ضمن رد واخواهی مجازات حبس واخواه را از یک سال به دو سال و شلاق وی را نیز از 50 ضربه به 74 ضربه افزایش می‌دهد:
1- آیا اصولا دادگاه بدوی در مرحله واخواهی حق افزایش مجازات را دارد در صورت مثبت بودن پاسخ مستند قانونی آن چیست؟
2- در صورت تشدید مجازات و تجدید نظرخواهی محکوم‌علیه تکلیف دادگاه تجدید نظر که معتقد است دادگاه بدوی در مرحله واخواهی حق افزایش مجازات را ندارد چیست؟ آیا بایستی رای ثانویه در مرحله واخواهی را اصلاح کند یا آن را نقض نموده رای اولیه را غیابی را تایید کند در هر صورت صدور رأی به چه نحوی می‌باشد.
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
1- واخواهی حقی است که برای محکوم‌علیه حکم غیابی و جهت رسیدگی به دفاعیات وی مقرر گردیده است و در نتیجه استفاده از این حق نباید مجوز تشدید مجازات محکوم‌علیه تلقی شود؛ به همین جهت در ماده 407 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 تصریح شده است که دادگاه پس از واخواهی با تعیین وقت رسیدگی طرفین را دعوت می‌کند و پس از بررسی ادله و دفاعیات واخواه تصمیم مقتضی اتخاذ می‌نماید. ملاک ماده 458 قانون مذکور نیز موید همین استنباط است.
2- در صورت تشدید مجازات از سوی دادگاه بدوی در مقام رسیدگی به واخواهی محکوم و متعاقب آن، اعتراض محکوم به این رأی، چنانچه دادگاه تجدیدنظر، تجدیدنظرخواه (محکوم) را بزهکار تشخیص دهد (بزهکاری وی را احراز نماید)، با لحاظ ماده 457 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 میزان مجازات به نحوی که از میزان مجازات تعیین شده در مرحله غیابی (حکم غیابی) بیشتر نباشد اصلاح می‌کند و تذکر لازم را به دادگاه نخستین می‌دهد.