صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1397/11/24
برگزار شده توسط: استان فارس/ شهر شیراز
موضوع
اختیار دادسرای مرکز استان در احضار و جلب متهم بدون اعطاء نیابت
پرسش
در مورد رسیدگی به جرایم اشخاص موضوع ماده 308 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392، آیا دادسرای مرکز استان می‌تواند متهمی را که مقیم حوزه قضایی مرکز استان نمی‌باشد راساً احضار نماید؟ در صورت اعتقاد به این اختیار، آیا در صورت عدم حضور متهم، دادسرای مرکز استان می‌تواند راساً جلب متهم را صادر نماید؟ یا اینکه در هر دو مورد باید از طریق اعطاء نیابت به دادسرای محل اقامت متهم اقدام نمود؟
نظر هیات عالی
احضار شاکی، شهود، مطلعین و متهم به نشانی محل اقامت ولو آنکه خارج از حوزه قضایی مرجع رسیدگی کننده باشد؛ به ویژه با توجه به ایجاد حساب کاربری نیازی به اعطاء نیابت قضایی نیست به غیر از امر مرقوم چنانچه انجام تحقیق و اقدامی در خارج از حوزه قضایی مرجع قضایی یاد شده لازم باشد مطابق ماده 119 قانون آیین دادرسی کیفری باید از طریق اعطاء نیابت قضایی صورت گیرد.
نظر اکثریت
در خصوص برخی اقدامات که نیازمند تحقیق و بررسی میدانی نمی‌باشد مانند احضار، انجام استعلام و مانند این‌ها می‌توان مستقیماً اقدام نمود و احضاریه تنظیم و به دفتر ابلاغات دادگستری شهرستان محل اقامت متهم ارسال نمود تا به متهم ابلاغ نمایند و در صورت حضور متهم در دادسرای مرکز استان، وفق مقررات اقدام می‌گردد و در صورت عدم حضور وی با توجه به اینکه ضابطین دادگستری تحت نظارت و با دستورات دادستان شهرستان خود اقدام می‌نمایند؛ لذا جهت انجام تحقیق از متهم باید از طریق اعطاء نیابت قضایی به دادسرای شهرستان محل اقامت متهم اقدام نمود. (البته بین گروه اکثریت در خصوص اینکه در صورت اعطاء نیابت باید دادسرای محل بدواً متهم را احضار و در صورت عدم حضور جلب نماید یا اینکه دادسرای مرکز استان با توجه به احضاریه سابق و عدم حضور متهم می‌تواند در نیابت اعطایی قید نماید که راساً جلب گردد اختلاف عقیده وجود دارد و اکثریت بر این عقیده‌اند که می‌تواند در نیابت اعطایی درخواست جلب (بدون احضار) را نماید چه آنکه متهم سابقاً احضار و با علم به احضار وی، حاضر نشده است و احضار مجدد متهم از موجبات اطاله دادرسی می‌باشد، لیکن دو نفر از گروه اکثریت بر این عقیده‌اند که باید بدواً احضار گردد.)
نظر اقلیت
مقررات ماده 308 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 استثنایی بر اصل صلاحیت محلی و از موارد صلاحیت شخصی می‌باشد که به اعتبار شخصیت مرتکب بزه، رسیدگی به اتهام وی در صلاحیت دادسرای مرکز استان قرار گرفته است و این امر نمی‌تواند ناقض سایر مقررات قانون آیین دادرسی کیفری باشد و چون ضابطین دادگستری تحت نظارت دادسرای حوزه خود اقدام می‌نمایند و در ماده 119 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 قید شده است که هر اقدام دیگری نیز باید از طریق نیابت انجام گیرد؛ لذا احضار و جلب متهم باید از طریق اعطاء نیابت انجام گیرد و نمی‌توان بر متهم هزینه اضافی تحمیل نمود و وی را مکلف نمود که جهت دفاع از اتهام خود در دادسرای مرکز استان حضور یابد.
نظر ابرازی
احد از همکاران محترم قضایی بر این عقیده‌اند که فلسفه رسیدگی به اتهامات اشخاص موضوع ماده 308 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 جلوگیری از اعمال نفوذ و پرهیز از شائبه نفوذ این اشخاص می‌باشد و چون دادسرای محل اقامت این اشخاص به‌طورکلی صلاحیت تحقیق از آنان را ندارد، بنابراین اصولی نمی‌باشد که تحقیق از این اشخاص توسط دادسرایی صورت گیرد که صلاحیت تحقیق نداشته است و بنابراین اعطاء نیابت جایز نیست و احضار، جلب و تحقیق از متهم باید مستقیماً توسط دادسرای مرکز استان صورت گیرد.