تاریخ نظریه: 1401/02/20
شماره نظریه: 7/1400/1535
شماره پرونده: 1400-186/1-1535 ک
استعلام:
در پرونده کیفری که علیه کارمندان و مدیران شهرداری مطرح گردیده است بر اساس ماده 603 از کتاب پنجم مجازات اسلامی که بیان می دارد ؛ هر یک از کارمندان و کارکنان و اشخاص عهده دار وظیفه مدیریت و سرپرستی در وزارتخانه ها و ادارات و سازمانهای مذکور در ماده 598... برای خود و دیگری نفعی منظور دارد به تادیه دوبرابر وجوه و منافع حاصله از این طریق محکوم می‌شود و در صورتی که عمل می موجب تغییر در مقدار و...گردد به حق حبس از 6 ماه تا 5 سال و یا مجازات نقدی از 3 تا 30 میلیون ریال نیز محکوم خواهند شد و قانونگذار در ماده معنونه بدون از کلمه تادیه استفاده نموده است و در ادامه از کلمه مجازات نقدی با توجه به شرایط صدر ماده ذکر نموده است و همین طور ذینفع در خصوص محل پرداخت تادیه با توجه به اینکه شهرداری نهاد عمومی غیردولتی است مطلبی عنوان ننموده است:
1- تادیه دو برابر وجوه مجازات محسوب می‌گردد یا ردمال برده شده از بابت خسارت که می‌بایست اعاده گردد ؟
2- پرداخت مبلغ مذکور با توجه به اینکه ذینفع شهرداری است می بایست به حساب شهرداری واریز گردد یا صندوق دولت ؟
3 -چنانچ تادیه دو برابر وجوه از باب مجازات نباشد رد مال برده شده از بابت تضییع حقوق باشد در صورت مشارکت کارمند و کارکنان و اشخاص عهده دار وظیفه مدیریت یا سرپرستی مانند مسئول درآمد، کارشناس عوارض و شهردار یا سرپرست شهرداری باشد نحوه تعدیه پرداخت هر یک مستقلاً از کل مبلغ است یا به تناسب افراد دخیل در مسائل فوق هر یک سوم از دو برابر مبلغ که می بایست تادیه گردد؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
1و2- مقنن ارتکاب رفتارهای موضوع ماده 603 قانون مجازات اسلامی مصوب 1375، توسط افراد مندرج در این ماده را جرم محسوب کرده است و مرتکب در قسمت اول این ماده «به تأدیه دو برابر وجوه و منافع حاصله از این طریق» محکوم می‌شود؛ لذا پرداخت «دو برابر وجوه و منافع حاصله» جزای نقدی محسوب و ماهیت مجازات را دارد و مشمول مقررات مربوط به وصول جزای نقدی است؛ یعنی به حساب مخصوصی که مربوط به خزانه‌داری است واریز می‌شود (در ماده 118 قانون پنج ساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران 1400- 1396 این موضوع تصریح شده است). لازم به ذکر است در فرض سوال، چنانچه شهرداری با عنایت به ماده 10 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392، از وقوع این جرم متحمل ضرر و زیان شود، می‌تواند جبران ضرر و زیان وارده را مطالبه کند.
3- همان‌طور که اعلام شد حکم به «تأدیه دو برابر وجوه و منافع حاصله» در ماده 603 قانون مجازات اسلامی مصوب 1375 ماهیت مجازات را دارد و در صورتی که چند نفر از افراد مندرج در این ماده به شراکت، مرتکب جرم موضوع این ماده شوند، با عنایت به ماده 125 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392، مجازات هر یک همان مجازات فاعل مستقل آن جرم است