تاریخ نظریه: 1399/03/07
شماره نظریه: 7/99/186
شماره پرونده: 99-26-186ح
استعلام:
با توجه به ماده 7 قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی مصوب 1394 که محکومیت محکومعلیه ناشی از ضمان غیر معاوضی است برای رهایی از حبس آیا وی باید دادخواست اعسار مطرح کند؟ با توجه به اینکه اثبات تمکن بر عهده محکوم‌له است و اصل بر اعسار است محکوم‌له چه دعوایی باید مطرح کند؟ چنانچه شرط حبس نشدن مدیون را اثبات اعسار بدانیم تفاوت ضمان معاوضی و غیرمعاوضی در چیست؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
1- اولاً، ماده 7 قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی مصوب 1394 ناظر بر نحوه تشخیص و بار اثبات اعسار یا ایسار خواهان دعوای اعسار است و با توجه به استفاده از عبارت «خوانده دعوای اعسار» در این ماده طرح دعوای اعسار از سوی محکومعلیه جهت اثبات اعسار یا ایسار او ضروری به نظر می‌رسد. ثانیاً، با عنایت به ماده 3 این قانون، چنانچه محکومعلیه تا سی روز پس از ابلاغ اجراییه ضمن ارائه صورت کلیه اموال خود دعوای اعسار خویش را اقامه کرده باشد، حبس نمی‌شود؛ بنابراین هرگاه محکومعلیه به تکلیف قانونی خود عمل نکند و از فرصت و امتیاز قانونی نیز برای تقدیم دادخواست اعسار استفاده نکند، امکان بازداشت وی برابر ماده 3 قانون اخیرالذکر فراهم است.
2- تفاوت دیون معاوضی و غیرمعاوضی همانگونه که در ماده 7 قانون مذکور بیان شده است، به بار اثبات ادعای اعسار یا ایسار مربوط میشود؛ بدین نحو که چنانچه محکومیت محکومعلیه به اعتبار دیون معاوضی باشد، اثبات اعسار برعهده اوست و باید ثابت کند مال دریافت شده تلف حقیقی یا حکمی شده است، لیکن در دیون غیرمعاوضی هرگاه خوانده دعوای اعسار نتواند ملائت فعلی یا سابق محکومعلیه را ثابت کند یا ملائت فعلی یا سابق او نزد قاضی محرز نباشد، ادعای اعسار با سوگند مدیون مطابق تشریفات مقرر در قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی پذیرفته میشود.