تعیین مرجع جهت انجام نیابت از سوی دادگاه تجدیدنظر

صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1381/04/16
برگزار شده توسط: استان فارس/ شهر شیراز

موضوع

تعیین مرجع جهت انجام نیابت از سوی دادگاه تجدیدنظر

پرسش

چنانچه دادگاه تجدیدنظر استان برای انجام معاینه و تحقیق محلی درباره موضوعی که خارج از حوزه آن استان قرار دارد بخواهد نیابت دهد آیا باید به دادگاه عمومی محل نیابت بدهد یا دادگاه تجدیدنظر استان مربوط؟

نظر هیئت عالی

اگر دادگاه تجدیدنظر معاینه و تحقیق محلی را ضروری تشخیص دهد و محل مورد نظر خارج از حوزه قضایی دادگاه تجدیدنظر باشد میتواند اجرای قرارهای صادره را به دادگاه عمومی محل ارجاع نماید البته این به آن معنا نیست که نتواند به دادگاه استان محل وقوع ملک نیابت بدهد. ولی اصولاً دادگاه تجدیدنظر هر استان به دعاوی قابل تجدیدنظر همان استان رسیدگی میکند و در صورت صدور قرار تحقیق یا معاینه محل اجرای آن را به دادگاه عمومی محل وقوع ملک محول میکند. به هر حال ممکن است محل اجرای قرارهای مورد اشاره در استان دیگری باشد در این مورد هم قرار را به عهده دادگاه عمومی محل وقوع ملک یا محل اقامت شهود ارجاع میکند و موضوع در هر حال روشن است و جای ابهامی ندارد.

نظر اتفاقی

نظر اول: با توجه به اطلاق عبارت «دادگاه محل» در ماده 354 قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی دادگاه تجدید نظر استان میتواند به دادگاه عمومی یا دادگاه تجدید نظر استان مربوطه نیابت دهد و منظور از دادگاه محل اعم از دادگاه بدوی و تجدید نظر استان است و حوزه قضایی دادگاه تجدید نظر استان سراسر استان میباشد؛ لذا چنانچه انجام مورد نظر دادگاه معطی نیابت در خارج از مرکز استان دیگر باشد دادگاه تجدید نظر استان هم میتواند مجری نیابت باشد کما اینکه در ماده قانونی صدرالاشعار هم به دادگاه تجدیدنظر استان اجازه داده شده است که چنانچه معاینه محل و تحقیق محلی باید خارج از مرکز استان انجام شود رأساً انجام دهد یا موضوع را به دادگاه عمومی محل محول نماید.
نظر دوم: باید به دادگاه عمومی محل نیابت دهد چون عبارت دادگاه محل در ماده 354 قانون آیین دادرسی دادگاه عمومی و انقلاب در امور مدنی مطلق است و هر گاه کلمه دادگاه در قوانین به کار برده شود منظور دادگاه بدوی است؛ زیرا در قانون تشکیل دادگاه های عمومی و انقلاب مصوب 1373 هر جا کلمه دادگاه به کار برده منظور دادگاه عمومی بوده مگر اینکه قید تجدید نظر استان به کلمه دادگاه اضافه شده باشد که آنجا منظور دادگاه تجدید نظر استان است و به اصطلاح در اینجا مطلق منصرف به فرد شایع است.
نظر سوم: چنانچه انجام معاینه محل و تحقیق محلی در مرکز استان باید انجام شود هم به دادگاه تجدید نظر استان میتواند نیابت دهد هم به دادگاه عمومی و چنانچه خارج از مرکز استان باید انجام پذیرد فقط به دادگاه عمومی محل میتوان نیابت داد. دلیل آن این استکه تجدید نظر استان در مرکز استان مستقر است و در خارج از محل استقرار نمیتوان به دادگاه مذکور نیابت داد.