جرم انگاری شروع به اقدام جهت ریختن اسید

صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1400/08/04
برگزار شده توسط: استان گلستان/ شهر گنبدکاووس

موضوع

جرم انگاری شروع به اقدام جهت ریختن اسید

پرسش

با توجه به ماده 15 قانون کاهش مجازات حبس تعزیری مصوب 1399 که مجازات تعیین شده برای شروع به جرم در قوانین خاص را نسخ نموده است بیان فرمایید: آقای الف با تهیه اسید اقدام به ریختن آن به سمت خانم ب که سرنشین خودرو می‌باشد نموده است و خانم ب با بالا کشیدن شیشه خودرو مانع ریختن اسید می‌شود:
الف) آیا این اقدام شخص الف شروع به جرم اسید پاشی می‌باشد؟
ب) در صورتی که شروع به جرم می‌باشد میزان مجازات آن را بیان فرمایید؟

نظر هیات عالی

رفتار موضوع سوال به نظر می‌رسد. از مصادیق جرم عقیم باشد. و لذا در حکم شروع به جرم تلقی می‌گردد و حسب بند (ب) ماده 122 قانون مجازات اسلامی شروع به جرم اسید پاشی مجازات حبس تعزیری درجه 5 دارد.

نظر اکثریت

در خصوص این که رفتار شخص الف شروع به جرم می‌باشد یا خیر باید دقت کنیم که جرم اسید پاشی جزء جرایم مقید می‌باشد و این که در جرایم مقید شروع به جرم امکان تحقق دارد و با توجه به ماده 15 قانون کاهش مجازات حبس تعزیری که شروع به جرم در قوانین خاص را نسخ نموده است تمامی شروع به جرم‌ها باید ذیل ماده 122 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 قرار گیرد و مجازات بر حسب آن تعیین گردد و در ماده 122 قانون مذکور که در صدر ماده بیان می‌دارد: «هر کس قصد ارتکاب جرمی کرده و شروع به اجرای آن نماید» لکن شروع به عملیات اجرایی و مادی جرم ملاک بوده است و حال این عملیات اجرایی خاتمه پیدا کند یا نکند ملاک نمی‌باشد بلکه ملاک به صراحت، معلق ماندن قصد مرتکب به واسطه عامل خارج از اراده او می‌باشد و لذا در فرض سوال شخص نه تنها وارد عملیات اجرایی جرم که همان پاشیدن اسید می‌باشد شده است بلکه عملیات اجرایی جرم به اتمام رسیده است ولیکن با توجه به وجود مانع بر اثر رفتار بزه دیده قصد شخص الف معلق مانده است و لذا جرم عقیم صورت گرفته است، که شامل صدر ماده 122 قانون مذکور می‌گردد و تفاوت جرم عقیم با شروع به جرم در این است که در هر دو شخص مرتکب وارد عملیات اجرایی جرم شده است ولیکن در جرم عقیم عملیات اجرایی را به اتمام رسانده است و در هر دو قصدش به واسطه عامل خارج از اراده او معلق مانده است و نسبت به این نظریه که جرم اسید پاشی یک جرم مقید به صدمه و جراحت می‌باشد و لذا تا زمانی که از رفتار شخص مرتکب هیچ نتیجه‌ای حاصل نگردد نمی توان گفت وارد عملیات اجرایی جرم شده است و شروع به جرم تلقی کنیم و رفتار شخص الف با توجه به اینکه نتیجه‌ای نداشته است شروع به جرم نمی‌باشد؟
باید دقت کنیم همانطور که در همین نظریه نیز ذکر شده است جرم اسید پاشی مقید به نتیجه می‌باشد و لیکن چنانچه نتیجه حاصل گردد دیگر نمی‌توان رفتار شخص مرتکب را شروع به جرم دانست بلکه باید یک جرم تام و کامل در نظر بگیریم و نسبت به قسمت دوم سوال که مجازات شروع به جرم اسید پاشی چه میزان می‌باشد با توجه به این که حسب ماده 1 قانون تشدید مجازات اسید پاشی مصوب 1398 مجازات جرم اسید پاشی با رعایت شرایط مقرر در کتاب قصاص، قصاص نفس، عفو یا منفعت می‌باشد و حسب ماده 2 قانون مذکور نیز بیان می‌دارد هرگاه شخص مرتکب جرم اسید پاشی شود و مجازات آن قصاص نباشد و یا به هر علتی قصاص اجرا نشود مطابق بندهای 4 گانه ذیل با توجه به میزان جراحات و صدمات محکوم می‌شود و با توجه به این که در شروع به جرم اسید پاشی هیچ جراحت و صدمه‌ای ایجاد نشده است با هیچ یک از بندهای چهارگانه مطابقت ندارد چرا که در ماده 122 قانون مجازات ما باید ابتدا درجه مجازات اصل جرم را مشخص کنیم و مطابق با آن برای شروع به جرم آن حسب بندهای مقرر در ذیل ماده مجازات تعیین کنیم با توجه به این که اقدام شخص الف در فرض سوال و یا هر اقدام دیگری که شروع به جرم اسید پاشی باشد جراحت و صدمه‌ای در پی نداشته است نمی‌توان با بندهای چهارگانه تطبیق داد و لیکن از آنجا که در بند ت ماده 2 قانون تشدید مجازات اسید پاشی ملاک را تا یک سوم دیه کامل دانسته است و لذا جراحت و صدمه به هر میزان که باشد شامل این بند می‌گردد لذا باید به قدر متیقن اکتفا کرد و مجازات بزه اصلی اسید پاشی را درجه 4 محسوب کرد و حسب بند ب ماده 122 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 شروع به جرم اسید پاشی مجازات حبس تعزیری درجه 5 را دارد.

نظر اقلیت

در ماده 15 قانون کاهش مجازات حبس تعزیری مصوب 1399 قانونگذار محترم شروع به جرم در قوانین خاص را نسخ نموده است و در ماده 3 قانون تشدید مجازات اسید پاشی مصوب 1398 در مقام بیان یک حکم کلی می‌باشد و در مقام جرم انگاری نمی‌باشد که بگوییم نسخ شده است و لذا با توجه به اینکه در ماده 3 قانون مذکور شروع به جرم را ذکر نموده است لذا نظر قانونگذار محترم مبنی بر جرم بودن شروع به جرم اسیدپاشی بوده است که باید حسب ماده 122 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 برای آن مجازات تعیین کرد که در ماده 2 قانون تشدید مجازات اسید پاشی مصوب 1398 با توجه به میزان جراحت و صدمه مجازات تعیین نموده است.
در حالی که در شروع به جرم اسید پاشی جراحت و صدمه‌ای وجود ندارد و چنانچه جراحت و صدمه وجود داشته باشد دیگر یک جرم تام و کامل اسید پاشی اتفاق افتاده بود. در تبصره 2 ماده 19 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 قانونگذار محترم بیان می‌دارد مجازاتی که حداقل آن منطبق بر یکی از درجات فوق و حداکثر آن منطبق به درجه بالاتر باشد از درجه بالاتر محسوب می‌شود و لذا تا زمانی که به ماده 2 قانون تشدید مجازت اسید پاشی به صورت کلی نگاه می‌کنیم حداقل مجازات آن در بند ت حبس تعزیری درجه 4 و حداکثر آن در بند الف حبس تعزیری درجه 1 می‌باشد که با توجه به تبصره 2 ماده 19 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 مجازات بزه اسید پاشی را از درجه بالاتر محسوب می‌کنیم و درجه 1 محسوب می‌کنیم و حسب بند ماده 122 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 برای شروع به جرم اسید پاشی مجازات تعیین می‌کنیم یعنی حبس تعزیری درجه 4 تعیین می‌کنیم.