صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1384/04/30
برگزار شده توسط: استان مرکزی/ شهر اراک
موضوع
رسیدگی ماهوی به پرونده ای که پس از نقض قرار صادره در دادگاه بدوی مجدداً به همان شعبه تجدیدنظر ارجاع شده
پرسش
چنانچه یکی از شعب دادگاه تجدیدنظر، قرار صادره از دادگاه بدوی را نقض و پرونده را جهت رسیدگی ماهوی اعاده کند و پرونده پس از صدور رأی مجدداً به همان شعبه تجدیدنظر ارجاع شود، آیا مورد از موارد صدور قرار امتناع از رسیدگی است؟
نظر هیئت عالی
بند (د) ماده 91 قانون آیین دادرسی مدنی مصوب 1379 ناظر به مواردی است که دادرس دادگاه سابقاً در همان موضوع دعوای اقامه شده اظهارنظر ماهیتی کرده باشد نه رسیدگی شکلی. چنانچه دادگاه تجدیدنظر قرار صادره از دادگاه بدوی را نقض و پرونده را جهت رسیدگی ماهوی به دادگاه بدوی اعاده کند و دادگاه بدوی حکم صادر کند و رسیدگی به تجدیدنظر خواهی به همان دادگاه تجدیدنظر ارجاع شود، رسیدگی ماهوی به تجدیدنظر خواهی در آن شعبه، با توجه به سبق ارجاع، از موارد رد دادرس و صدور قرار امتناع از رسیدگی نخواهد بود، لذا اتفاق نظر ارایه شده تأیید
میشود.
نظر اتفاقی
بر اساس بند (د) ماده 46 قانون آیین دادرسی کیفری اگر دادرس در همان امر جزایی قبلاً اظهارنظر ماهوی کرده باشد باید از رسیدگی امتناع کند پس هر اظهارنظر دیگری که به صورت ماهوی نباشد از موارد امتناع از رسیدگی نیست و در پرونده های حقوقی گرچه بند (د) ماده 91 قانون آیین دادرسی مدنی اظهارنظر را به صورت مطلق ذکر کرده و کلمه ماهوی را اضافه نکرده است ولی از سایر قراین و امارات چنین استفاده میشود که در این جا نیز منظور اظهارنظر ماهوی است مثلاً اظهارنظر دادرس را در ردیف داور و کارشناس و گواه قرار داده که اینها همه به صورت ماهوی اظهارنظر میکنند و یا در ماده 353 قانون آیین دادرسی مدنی پس از آنکه قرار صادره نقض میشود پرونده جهت رسیدگی ماهوی به همان دادگاه اعاده میشود در حالی که اگر صدور قرار و اظهارنظر شکلی از موارد امتناع از رسیدگی باشد این تکلیف قانونی صحیح نبوده و وقتی دادگاه بدوی به موجب قانون میتواند علیرغم اظهارنظر به صورت صدور قرار مجدداً وارد رسیدگی ماهوی شود پس دادگاه تجدیدنظر نیز چنین حقی دارد؛ مضافاً به اینکه نظریه های شماره 1361/9/6 مورخ 7/4660 و 1360/7/15 مورخ 7/2989 اداره حقوقی نیز موید این نظر است که اظهارنظر اگر ماهوی باشد از موارد امتناع از رسیدگی استو