صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1400/11/07
برگزار شده توسط: استان گلستان/ شهر مینودشت
موضوع
صلاحیت دادیاران و بازپرس جهت رسیدگی به پرونده های اطفال
پرسش
با عنایت به مواد 285 قانون آیین دادرسی کیفری در معیت دادگاه اطفال و نوجوانان و در محل آن، شعبه‌ای از دادسرای عمومی و انقلاب با عنوان دادسرای ویژه نوجوانان به سرپرستی یکی از معاونان دادستان و با حضور یک یا چند بازپرس تشکیل می‌شود... و ماده 409 قانون اخیر الذکر قضات دادگاه و دادسرای اطفال و نوجوانان را رئیس قوه قضاییه از بین قضاتی که حداقل پنج سال سابقه خدمت قضایی دارند و شایستگی آنان را برای این امر با رعایت سن و جهات دیگر از قبیل تاهل، گذراندن دوره آموزشی و ترجیحاً داشتن فرزند، محرز بداند انتخاب می‌نماید حال اولاً بیان نمایید توجهاً با توجه به مواد معنون و با توجه به آمره بودن مواد مذکور آیا دادیاران و نیز بازپرسان با کمتر از 5 سال سابقه قضایی صلاحیت و شایستگی رسیدگی به پرونده‌های 15 الی 18 سال را دارا می‌باشند؟ ثانیاً با توجه به مطرود ماندن مواد مذکور در رسیدگی‌های قضایی و رویه فعلی علیرغم گذشت 8 سال از تصویب قانون فوق الذکر آیا نباید شعبی خاص با احراز صلاحیت در دادسراها تعیین تا به پرونده‌های مذکور رسیدگی کنند؟ ثالثاً تکلیف دادگاه‌ها در مواجهه با پرونده‌هایی که با کیفرخواست شعب دادیاری به دادگاه ارسال شده چه می‌باشد آیا قرار صادره قطعی، قابل اعتراض از سوی طرفین پرونده به این جهت را دارا می‌باشد؟ رابعاً در صورتی دادسرای شهرستان یا بخش بازپرسی با شرایط مقرر در موارد مذکور حضور نداشته باشد تکلیف چیست؟
نظر هیات عالی
همانگونه که در نظر اکثریت آمده است با تشکیل دادگاه اطفال و نوجوانان دادسراها و دادگاه‌های کیفری صلاحیت رسیدگی به جرائم، اشخاص 15 تا 18 سال را دارا می‌باشند. و فقدان شرایط مقرر در ماده 409 قانون آیین دادرسی کیفری، مانع رسیدگی نخواهد بود.
نظر اکثریت
در خصوص بخش اول سوال معنون با عنایت به اینکه اولاً مطابق وحدت ملاک تبصره ماده 298 از قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 که بیان نموده در هر حوزه قضایی شهرستان یک یا چند شعبه دادگاه اطفال و نوجوان بر حس نیاز تشکیل می‌شود تا زمانی که دادگاه اطفال و نوجوانان در محل تشکیل نشده است به کلیه جرائم اطفال و نوجوانان به جز جرائم مشمول ماده 315 این قانون در شعبه کیفری دو یا دادگاهی که وظایف آن را انجام می‌دهد رسیدگی می‌کندو قاعده کلی رسیدگی تمام جرایم در دادسرا با توجه عدم تشکیل شعبه‌ای از دادسرای عمومی و انقلاب با عنوان دادسرای ویژه نوجوانان بتوان گفت دادسراهای موجود در کشور صلاحیت رسیدگی را دارا می‌باشند موید این نظر در خصوص قضات اجرای احکام کیفری می‌باشد که می‌بایست سه سال سابقه قضایی داشته باشند اما در عمل رویه عملی این را رعایت نمی‌کنند بر اساس این نظر پاسخ سوالات بخش سوم و چهارم مشخص می‌باشد به عبارتی با این دیدگاه تصمیماتی که دادیاران و نیز بازپرسان با کمتر از 5 سال سابقه قضایی دارند درست بوده و طرفین و دادگاه نمی‌تواند به آن معترض باشند.
نظر اقلیت
در خصوص بخش اول سوال معنون با عنایت به اینکه قواعد آیین دادرسی کیفری از قوانین آمره محسوب می‌شود و این گونه مقررات و اعمال مطابق بند پ قوانین مربوط به شیوه دادرسی ماده 11 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 جزء قوانین شکلی بوده و می‌بایست فوراً اجرا شوند و هر گونه عمل خلاف آن فاقد اثر قانونی می‌باشد در نتیجه دادیاران و نیز بازپرسان با کمتر از 5 سال سابقه قضایی صلاحیت و شایستگی رسیدگی به پرونده‌های 15 الی 18 سال را دارا نمی‌باشند و در خصوص بخش سوم سوال معنون نیز بایست گفت دادگاه‌ها در مواجهه با پرونده‌هایی که با کیفرخواست از شعب دادیاری یا بازپرسی که قضات آن با کمتر از 5 سال سابقه قضایی داشته و به دادگاه ارسال نموده‌اند دادگاه می‌بایست مطابق ماده 341 از قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 پرونده را برای دادسرا محل کیفرخواست صادره ارسال نماید به عبارت دیگر دادگاه نمی‌تواند اقدام به صدور قرار عدم صلاحیت نماید زیرا دادسرایی که کیفرخواست صادر نموده دادسرای در مورد تبع ایشان بوده است لذا چاره جز ارسال پرونده به دادسرا به جهت ناقص بودن تحقیقات نداریم (بخش دوم ماده 341 قانون اخیرالذکر) و در خصوص بخش آخر سوال معنون بایست بیان نمود مطابق ماده 299 از قانون آیین دادرسی کیفری دادگاه عمومی بخش به تمامی جرایم در صلاحیت دادگاه کیفری دو رسیدگی خواهد نمود به عبارت دیگر در این حوزه قضایی بخش دادسرایی تشکیل نشده تا بتوان در خصوص سابقه قضایی دادیاران و بازپرسان نسبت به پرونده هایی که اطفال و نوجوانان 15 الی 18 سال مرتکب شده‌اند اظهار نظر نمود و به عنوان پیشنهاد در این گونه موارد می‌توان از دادستان به عوض دادیار و از دادرس دادگاه به عوض بازپرس برای تکمیل تحقیقات و ادامه رسیدگی استفاده نمود.