تاریخ نظریه: 1394/03/12
شماره نظریه: 7/94/660
شماره پرونده: 49-91-83
استعلام:
احتراماّ به استحضار میرساند در پرونده ای که براساس گزارش ضابطین قوه قضائیه با سازمان بازرسی کل کشور با موضوع اختلاس مطرح شده، محکوم علیه علاوه بر محکومیت حبس به رد مال به نفع سازمان ذینفع وجزای نقدی محکوم شده است خواهشمند است به سوالات زیر پاسخ دهید
1- آیا صدور حکم به رد مال، بدون اعلام شکایت سازمان ذینفع، توجیه قانونی دارد یا خیر؟
2- در صورتیکه سازمان ذینفع در مرحله اجرای احکام با اعلام اینکه وجوه اختلاس شده از محل اعتبار ات سازمان مذکور نبوده وبر عدم شکایت خویش تاکید نماید ومحکوم علیه به استناد این موضوع، تقاضای اعمال ماده 277 نماید تکلیف دادگاه چیست؟
3- تکلیف اجرای احکام در راستای اجرای حکم به رد مال با توجه به نظر سازمان ذینفع چیست؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
1- صدور حکم به رد مال در خصوص اتهام اختلاس، مجازات نیست تا آثار مجازات و از جمله عدم نیاز به طرح شکایت (در جرایم عمومی) نسبت به آن، بار شود. بنابراین، در فرض سوال بدون درخواست سازمان دولتی ذی ربط و یا اشخاص ذی نفع، صدور حکم به رد مال مورد اختلاس موضوع ماده 5 قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء، اختلاس و کلاهبرداری مصوب 67، فاقد وجاهت قانونی است. بدیهی است که سازمان دولتی ذی ربط اصولاً بر اساس قوانین و مقررات جاری و وظایف ذاتی خود، مکلف به اقدام لازم جهت حفظ حقوق عمومی و از جمله وصول و استرداد اموال عمومی می‌باشد و هر گونه مسامحه و تعلل در این امر موجب مسئولیت قانونی مسئولین مربوط خواهد شد. با این حال، عدم درخواست رد مال، ممکن است به علت آن باشد که متهم طوعاً مال مورد اختلاس را مسترد نموده باشد.
2- نظر به اینکه مستنبط از ماده 277 قانون آیین دادرسی در امور کیفری این است که گذشت شاکی پس از قطعیت حکم از موارد تخفیف مجازات می‌باشد و نظر به اینکه اصرار بر عدم شکایت در فرض سوال با اعلام گذشت متفاوت می‌باشد، بنابراین به نظرمی رسد صرف عدم اعلام شکایت، از موارد اعمال ماده یاد شده، نیست.
3- با توجه به اینکه حکم راجع به رد مال برابر مقررات مربوط به اجرای احکام مدنی اجرا می‌شود، اگر محکومٌ له متقاضی اجرای آن نباشد، اجرای احکام از این جهت مواجه با تکلیفی نیست.