صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1400/05/06
برگزار شده توسط: استان فارس/ شهر شیراز
موضوع
روند صدور حکم به پرداخت دیه از بیت المال در فرض ناشناس بودن قاتل
پرسش
شخصی در تاریخ اول بهمن 1395 درحالی‌که در اتاقک نگهبانی زمین کشاورزی خود خواب بوده است، به وسیله چاقو به قتل می‌رسد. تحقیقات بازپرسی برای شناسایی قاتل یا قاتلان نهایتاً به نتیجه‌ای نرسیده است و خانواده مقتول تقاضای پرداخت دیه از بیت‌المال را دارند. با توجه به مراتب فوق، اولاً؛ آیا درخواست مذکور باید وفق آیین دادرسی مدنی و با رعایت تشریفات مربوط به دادخواست حقوقی تقدیم شود؟ ثانیاً؛ درخواست یا دادخواست مذکور باید به چه مرجع قضایی تقدیم می‌شود؟ ثالثاً؛ آیا صدور حکم به محکومیت بیت‌المال متوقف بر صدور قرار نهایی دادسرا می‌باشد؟ رابعاً؛ مستند قانونی دادسرا جهت ارسال پرونده به دادگاه و همچنین مستند دادگاه جهت صدور رای، کدام مواد قانونی است؟
نظر هیات عالی
مطالبه دیه از بیت‌المال مستلزم احراز وقوع قتل است؛ بنابراین لازم است پرونده از طریق دادسرا مورد بررسی و تحقیق قرار گیرد سپس طبق ماده 85 قانون آیین دادرسی کیفری جهت صدور رای مقتضی پرونده به دادگاه انعکاس یابد؛ نتیجتاً نظریه اکثریت تائید می‌گردد.
نظر اکثریت
در فرض مذکور اولیاء دم باید درخواست خود را به شعبه بازپرسی رسیدگی کننده به پرونده، ارائه نمایند و نیازی به رعایت تشریفات آیین دادرسی مدنی نمی‌باشد و نامبردگان می‌توانند با طرح درخواست نیز مطالبه دیه از بیت‌المال نمایند و چنانچه پرونده دارای متهم باشد یا در اثنای تحقیقات نسبت به شخص یا اشخاصی، ظن ارتکاب جرم به وجود آمده باشد، دادسرا باید پس از صدور قرار نهایی در خصوص آن‌ها (اعم از منع تعقیب یا موقوفی تعقیب) پرونده را به استناد ماده 85 قانون آیین دادرسی کیفری، جهت صدور حکم مبنی بر پرداخت دیه از بیت‌المال به دادگاه کیفری ارسال نماید تا دادگاه در صورت تحقق شرایط، بر اساس ماده 487 قانون مجازات اسلامی حکم به پرداخت دیه از بیت‌المال صادر نماید.
نظر اقلیت
جهت مطالبه دیه و پرداخت آن از بیت‌المال نیاز است که این موضوع از طریق تقدیم دادخواست به دادگاه کیفری مطالبه گردد و باید شرایط و تشریفات دادخواست حقوقی، وفق مقررات قانون آیین دادرسی مدنی رعایت گردد، چراکه دیه جنبه جبران خسارت داشته و به همین دلیل، رعایت تشریفات مربوط به امور مدنی در خصوص آن لازم است. در مورد مستندات قانونی نیز پرونده به استناد ماده 185 قانون آیین دادرسی کیفری به دادگاه ارسال و به استناد ماده 487 قانون مجازات اسلامی حکم به پرداخت دیه از بیت‌المال صادر خواهد شد.
نظر ابرازی
جهت صدور حکم مبنی بر پرداخت دیه از بیت‌المال، نیاز به تقدیم درخواست یا دادخواست از ناحیه اولیای دم به مقامات قضایی نمی‌باشد و همچنین رعایت تشریفات آیین دادرسی مدنی نیز لازم نیست و با توجه به اینکه دیه یکی از انواع مجازات‌ها می‌باشد، چنانچه متهم ناشناس باشد، دادسرا پرونده را به استناد ماده 85 قانون آیین دادرسی کیفری به دادگاه ارسال تا بر اساس ماده 487 قانون مجازات اسلامی حکم به پرداخت دیه از بیت‌المال صادر گردد.