تاریخ نظریه: 1402/12/28
شماره نظریه: 7/1402/913
شماره پرونده: 1402-168-913ک
استعلام:
آیا دادگاه حقوقی در مقام رسیدگی به خواسته جبران زیان معنوی ناشی از جرم، مجاز به صدور حکم به انتشار رای دادگاه کیفری می‌باشد؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
هرچند مستفاد از بند «ب» ماده 9 و قسمت اخیر ماده 10، ماده 14 و تبصره یک این ماده از قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 و ماده 16 قانون پیش‌گفته با لحاظ مواد 1، 2، 3 و 10 قانون مسئولیت مدنی، در مواردی که مدعی خصوصی برای مطالبه ضرر و زیان معنوی ناشی از جرم به دادگاه حقوقی مراجعه و دعوای مذکور را در این دادگاه اقامه می‌کند، شیوه و چگونگی جبران آن (از جمله از طریق درج حکم در جراید) با مرجع قضایی است؛ با این حال مطابق مواد 12 و 13 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 و «اصل قانونی بودن مجازات‌ها» حکم به مجازات یا اقدام تامینی و تربیتی نباید از میزان و کیفیتی که در قانون یا حکم دادگاه مشخص شده است، تجاوز کند و از آن‌جا که انتشار حکم محکومیت کیفری مطابق بند «س» ماده 23 و بند «چ» ماده 20 و ماده 36 قانون مجازات اسلامی و تبصره آن، یکی از اقسام مجازات‌ها (مجازات تکمیلی اختیاری یا اجباری) می‌باشد؛ بنابراین موارد لزوم یا جواز انتشار محکومیت قطعی، همان است که در قوانین مجاز شمرده شده است. بدیهی است که دادگاه حقوقی برای صدور حکم به مجازات اصولاً فاقد صلاحیت ذاتی است و دادگاه کیفری نیز فقط در محدوده قانون چنین اجازه‌ای دارد. قابل ذکر است اگر متهم از اتهام انتسابی تبرئه شود، انتشار حکم برائت قطعی وی مطابق ماده 512 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 انجام خواهد شد.