امکان صدور دستور موقت در قراردادهای مشروط به داوری

صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1397/06/22
برگزار شده توسط: استان خراسان رضوی/ شهر مشهد

موضوع

امکان صدور دستور موقت در قراردادهای مشروط به داوری

پرسش

در قراردادهایی که شرط داوری شده و رسیدگی به اختلاف طرفین به داوری محول شده است امکان صدور دستور موقت وجود دارد یا خیر؟ و اگر دستور موقت در دادگاه صادر شود (با عنایت به اینکه تا اعلام نظر داور امکان طرح دعوی در دادگاه وجود ندارد) ،خواهان دستور موقت در مهلت مقرر در ماده 318 قانون آیین دادرسی مدنی به جای طرح دعوی چه اقدامی می بایست انجام دهد تا از دستور موقت رفع اثر نشود ؟

نظر هیئت عالی

با توجه به این که دادرسی فوری (صدور دستور موقت) بر خلاف قاعده است و اجابت خواسته صدور دستور موقت تابع شرایط و ضوابطی است که در ماده 311 به بعد قانون آیین دادرسی مدنی بیان شده، در موافقت نامه داوری یا قراردادی که شرط داوری وجود دارد؛ دادگاه صلاحیت رسیدگی به اصل دعوی را ندارد بلکه رسیدگی و صدور رأی از طریق داور به عمل می آید؛ در نتیجه دادگاه صلاحیت صدور دستور موقت را نیز ندارد، به علاوه چون دستور موقت از اختیارات خاص دادگاه صالح به رسیدگی به اصل دعوا است؛ بنابراین داور نیز صلاحیت صدور دستور موقت را ندارد.

نظر اکثریت

در فرض سوال صدور دستور موقت با دادگاه می‌باشد و در این صورت چون امکان طرح دعوای اصلی در دادگاه وجود ندارد، اولین اقدامی که خواهان در راستای ارجاع امر به داوری انجام می دهد به منزله طرح دعوی در دادگاه خواهد بود.
دلایل این نظریه:
1 - قواعد داوری در آیین دادرسی مدنی دارای ابهامات جدی است و در خصوص دستور موقت توسط داور ساکت است ولی در ماده 9 قانون داوری تجاری بین المللی داوری موضوع پیش بینی شده و صدور دستور موقت در صلاحیت دادگاه قرار گرفته است از ملاک این ماده می توان استفاده نمود که در خصوص موضوعات در صلاحیت داور امکان صدور دستور موقت هست و می بایست از طرف دادگاه صادر شود.
2- بعضی از امور حاکمیتی خارج از صلاحیت قاضی تحکیم هستند و می بایست از ناحیه قاضی منصوب انجام شود، یکی از این امور حاکمیتی صدور دستور موقت است که در صلاحیت قاضی تحکیم و داور نبوده و در صلاحیت دادگاه است علت آن هم اهمیت زیادی است که قانون به نحوه صدور دستور موقت داده و از شدت اهمیت، حتی نظر قاضی صادر کننده دستور موقت را کافی ندانسته و اجرای آن را به تایید رییس حوزه قضایی مربوطه منوط نموده است.حال که صدور دستور موقت در صلاحیت دادگاه است، اگر هنوز طرفین به داور مراجعه ننموده اند، اولین اقدامی که از ناحیه خواهان در راستای تهیه مقدمات داوری انجام می‌شود (از قبیل ارسال اظهارنامه به داور یا ارسال اظهار نامه به طرف مقابل جهت تعیین داور اختصاصی یا تراضی در خصوص داور مشترک) به منزله طرح دعوی در دادگاه می‌باشد یعنی برابر ماده 318 قانون آیین دادرسی مدنی متقاضی دستور موقت 20 روز پس از صدور دستور موقت فرصت دارد نسبت به ارسال اظهار نامه به داور یا طرف مقابل (حسب مورد) اقدام نماید.

نظر اقلیت

در فرض سوال امکان صدور دستور موقت وجود ندارد:
دلیل این نظریه: با توجه به اینکه برابر ماده 311 قانون آیین دادرسی مدنی مرجع در خواست دستور موقت، دادگاهی می‌باشد که صلاحیت رسیدگی به اصل دعوی را دارد، در صورت وجود موافقت نامه داوری ورجوع به داور، صدور دستور موقت هم از دادگاه و هم از داور غیر ممکن است چرا که با توجه به اینکه در ماده یاد شده کلمه دادگاه آمده، داور صلاحیت صدور دستور موقت را ندارد، و چون به دادگاهی که صلاحیت رسیدگی به اصل موضوع را دارد اشاره شده پس دادگاه هم با فرض وجود موافقت نامه داوری نمی تواند دستور موقت صادر نماید، چرا که با وجود موافقت نامه داوری، دادگاه صلاحیت رسیدگی به اصل دعوی را ندارد بنابراین در فرض سوال هیچ یک از دادگاه و داورحق صدور دستور موقت را ندارند.