صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1397/10/12
برگزار شده توسط: استان فارس/ شهر شیراز
موضوع
جرم انگاری انتشار نظریه کمیسیون پزشکی در فضای مجازی
پرسش
خانم الف از یک پزشک به لحاظ قصور پزشکی در دادسرا شکایت نموده است. کمیسیون پزشکی بدوی پزشک را مقصر اعلام نموده است، لیکن با اعتراض پزشک کمیسیون بالاتر (کمیسیون تجدیدنظر) نظر به عدم تقصیر پزشک داده است و رأی بر برائت پزشک صادر شده است. خانم الف تصویر نظریه کمیسیون بدوی را (که حسب آن پزشک مرتکب تقصیر شده بود) از طریق فضای مجازی در گروه های مختلفی که عضو بوده است منتشر نموده است. حسب ادعای پزشک با توجه به تعداد زیاد بازدیدکنندگان، ضررهای معنوی زیادی به ایشان وارد شده است. با توجه به مراتب موصوف، آیا رفتار ارتکابی خانم الف جرم می‌باشد یا خیر و در صورت جرم بودن مصداق چه عنوان مجرمانه ای می‌باشد؟
نظر هیئت عالی
نظریه اقلیت قضات محترم دادگستری شهرستان شیراز استان فارس موجه و با اصلاح بند ثالثاً به اینکه (هرچند ماده 91 قانون آئین دادرسی کیفری شامل شاکی نیز می‌گردد، اما صرف نظر از اینکه موضوع مطروحه شامل مفهوم سِر نمی گردد؛ اساساً ناظر به مرحله تحقیقات مقدماتی که به صورت محرمانه می‌باشد است و لکن فرض پرسش ناظر بر بعد از صدور رای است مورد تائید می‌باشد.
نظر اکثریت
رفتار انتسابی جرم می‌باشد لیکن در خصوص اینکه رفتار انتسابی مصداق چه بزهی می‌باشد اختلاف عقیده وجود دارد ؛
اکثریت بر این عقیده اند که کذب بودن باید نسبت به محتوا باشد و با توجه به اینکه محتوا (مندرجات نظریه کمیسیون بدوی) حقیقت داشته است و محتوای آن کذب نبوده است؛ لذا مصداق بزه نشر اکاذیب رایانه ای نمی‌باشد و از طرفی چون بزه مندرج در ماده 91 قانون آیین دادرسی کیفری مربوط به اشخاصی می‌باشد که به واسطه شغل خود مرتکب افشاء سر می گردند (مانند قاضی و وکیل) و شامل اصحاب دعوی نمی گردد؛ بنابراین رفتار انتسابی مصداق بزه مندرج در این ماده نیز نمی‌باشد و بنابراین چون در نظریه کمیسیون بدوی مشخصات متهم ذکر شده است، لذا انتشار تصویر نظریه کمیسیون بدوی از مصادیق انتشار جریان رسیدگی پرونده می‌باشد و در نتیجه رفتار انتسابی به موجب ماده 353 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 در حکم افترا می‌باشد.
برخی بر این عقیده اند که چنانچه انتشار تصویر نظریه کمیسیون بدوی قبل از صدور حکم مبنی بر برائت پزشک باشد رفتار انتسابی مصداق بزه مندرج در ماده 353 قانون یاد شده و در حکم افترا می‌باشد و چنانچه انتشار آن بعد از صدور حکم برائت پزشک باشد رفتار انتسابی مصداق بزه افترا موضوع ماده 697 از کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی (تعزیرات و مجازات های بازدارنده) مصوب 1375 می‌باشد.
برخی دیگر بر این عقیده اند که در خصوص کذب بودن باید بین حقیقت اولیه و حقیقت ثانویه قایل به تفکیک شد؛ حقیقت اولیه صحت مندرجات نظریه کمیسیون بدوی می‌باشد و حقیقت ثانویه با توجه به نظریه کمیسیون تجدیدنظر کذب بودن آن می‌باشد. در ضمن در واقع آنچه که انتشار یافته است تقصیر پزشک در درمان می‌باشد که با توجه به نظریه کمیسیون تجدیدنظر مبنی بر عدم تقصیر پزشک کذب بودن مطالب انتشار یافته محرز است؛ لذا چنانچه انتشار تصویر نظریه کمیسیون بدوی قبل از صدور نظریه کمیسیون تجدیدنظر باشد چون در آن زمان مطالب انتشار یافته کذب نبوده است؛ بنابراین رفتار انتسابی مصداق بزه نشر اکاذیب رایانه ای نمی‌باشد. لیکن چنانچه انتشار آن بعد از صدور نظریه کمیسیون بالاتر باشد می‌تواند مصداق بزه نشر اکاذیب رایانه ای باشد لیکن چون رفتار ارتکابی به صورت خاص طبق ماده 91 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 جرم انگاری شده است و مقررات این ماده به صورت عام شامل تمامی اشخاصی می‌باشد که در تحقیقات مقدماتی حضور دارند و بنابراین شامل اصحاب دعوی نیز می‌گردد؛ لذا رفتار انتسابی مصداق بزه افشای اسرار مندرج در این ماده می‌باشد.
نظر اقلیت
رفتار انتسابی جرم نمی‌باشد؛ چه آنکه اولاً صرف انتشار تصویر نظریه کمیسیون بدوی مصداق انتشار جریان رسیدگی دادگاه نمی‌باشد و بنابراین مصداق بزه مندرج در ماده 353 قانون آیین دادرسی کیفری نمی‌باشد. ثانیاً مصداق بزه نشر اکاذیب رایانه ای نمی‌باشد چه آنکه مندرجات نظریه کمیسیون بدوی حقیقت داشته است و بنابراین مطالب کذبی را انتشار نداده است. ثالثاً مصداق بزه افشای اسرار موضوع ماده 91 قانون آیین دادرسی کیفری نیز نمی‌باشد چه آنکه این ماده شامل اشخاصی است که به مناسبت شغل خود افشاء سر می‌نماید و بنابراین شامل اصحاب دعوی نمی‌باشد.
نظر ابرازی
احد از همکاران بر این عقیده اند که چنانچه انتشار تصویر نظریه کمیسیون بدوی قبل از صدور حکم قطعی برائت پزشک باشد رفتار انتسابی جرم نمی‌باشد؛ چه آنکه هنوز کذب بودن مطالب بیان شده به اثبات نرسیده است و بنابراین مطالب انتشار یافته در آن زمان کذب نبوده است. لیکن چنانچه انتشار نظریه کمیسیون بدوی بعد از صدور حکم قطعی مبنی بر برائت پزشک باشد، متهم حقیقت را بیان ننموده است چه آنکه مطالبی را انتشار داده که با توجه به حکم برائت صادر شده کذب بودن آن محرز شده است و بنابراین در این صورت مصداق بزه نشر اکاذیب رایانه ای مندرج در ماده 746 قانون جرایم رایانه ای (الحاقی به کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی) مصوب 1388 می‌باشد.