تاریخ نظریه: 1396/02/24
شماره نظریه: 7/96/426
شماره پرونده: 69-802-012
استعلام:
در خصوص مشمولین خدمت نظام وظیفه که خود را در فرصت تعیین شده به نظام وظیفه معرفی نمی نمایند و توسط مأمورین انتظامی دستگیر می‌شوند و به دادسرا ابتدا معرفی می‌شوند اعلام فرمائید که آیا ابتدا می بایست به جرم فراری بودن رسیدگی شود یا اینکه ضرورت دارد ابتدا به نظام وظیفه تحویل و به سربازی اعزام و چنانچه مدعی عذری باشند عذر آنها رسیدگی و وفق آئین نامه در سه ماهه آخر خدمت از طریق یگان مربوطه معرفی شوند جهت مزید استحضار چند رأی که در محاکم صادر شده تقدیم می‌گردد بعضا نظر به عدم جرم بودن داشته و بعضا مطلقا جرم دانسته و برداشت دیگر رعایت ترتیب است به این معنی که ابتدا به نظام وظیفه معرفی و در صورت عذر و در سه ماهه آخر خدمت وفق ماده 23 دستورالعمل و آئین نامه مربوطه اقدام شود از ماده 58 قانون خدمت وظیفه عمومی سال 69 و اصلاحی سال 22/8/90 بعضی ترتیب را استفاده نموده ماده 23 دستورالعمل مربوطه نیز سه ماهه آخر خدمت را زمان معرفی به مراجع قضایی توسط یگان مربوطه دانسته است ضمناً آیا محکومیت این دسته از افراد باستناد ماده 59 قانون جرائم نیروهای مسلح می بایست صورت گیرد یا خیر.
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
اولاًبا توجه به ماده 1 قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح مصوب 1382، دادگاه‌های نظامی به جرائم مربوط به وظایف خاص نظامی و انتظامی کلیه افراد نظامیرسیدگی می کنند و کارکنان وظیفه، طبق بند و همین ماده ازتاریخ شروع خدمت تا پایان آن، فرد نظامی محسوب می‌شوند و مادام که شروع به خدمت نکرده، فرد نظامی تلقی نمی شوند و رسیدگی به جرائم ارتکابی آنان، از جمله عدم معرفی مشمولین خدمت وظیفه عمومی در مهلت یا موعد مقرر قانونی به عنوان غایب و ارتکاب بزه غیبت از خدمت سربازی به عهده مراجع قضایی عمومی است و با توجه به اینکه بزه موضوع بند 2 ماده 58 قانون خدمت وظیفه عمومی نیز قبل از شروع به خدمت تحقق می یابد و مرتکب در زمان ارتکاب، فرد نظامی محسوب نمی شود و درحقیقت بزه غیبت از خدمت وظیفه عمومی است که مقنن، مرتکب آن را به عنوان فراری محسوب نموده است، در مراجع قضایی عمومی مورد رسیدگی قرار می‌گیرد و مجازات فرار از خدمت هم در مواد 59 و60 قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح تعیین شده است؛ لذا مجازات مرتکبین بزه موضوع بند 2 ماده 58 اصلاحی قانون خدمت وظیفه عمومی نیز مطابق همین مواد تعیین می‌شود. ثانیاً: با توجه به آنچه در بند اولاً آورده شد، ترتیب رسیدگی به بزه غیبت از خدمت وظیفه عمومی موضوع بند 2 ماده 58 قانون خدمت وظیفه عمومی 1363، مطابق با آیین نامه اجرایی این قانون می‌باشد./