تاریخ نظریه: 1396/08/27
شماره نظریه: 7/96/1967
شماره پرونده: 1681-1/168-95
استعلام:
نظر به اینکه در ایستگاه‌های ایست و بازرسی و یا سایر ماموریت‌های ناجا بعضا مشاهده می-شود که راننده خودروهای تحت تعقیب یا حامل افراد متواری مشروبات الکلی مواد مخدر سلاح و مهمات اموال مسروقه و.. توجهی به ایست مأمورین نداشته و مبادرت به فرار می‌نمایند سوالاتی به شرح زیر مطرح است لذا خواهشمند است دستور فرمایید نظریه مشورتی آن مرجع را در خصوص سوالات مطروحه صادر و نتیجه را به این معاونت اعلام نمایند.
1- آیا می‌تواند برای جلوگیری از فرار مشارالیهم از سیخک و یا ریختن میخ‌های سه گوش در سطح جاده استفاده نمود؟
2- چنانچه در نتیجه اقدام مزبور خساراتی به بار آید آیا مأمورین مقصر شناخته می‌شوند و یا اینکه بر اساس قاعده اقدام راننده مقصر و مسئول است؟
3- تکلیف جبران خسارت احتمالی به آن دسته از رانندگانی که درحال عبور بوده وبر اثر ریخته شدن میخ‌های سه گوش و یا برخورد با سیخک خسارت می‌بینند چیست./
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
1- مستفاد از اصول 22 و 47 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران اصلاحی 1368 و مواد 44 و 61 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 و بند یک و هشت ماده واحده احترام به آزادی‌های مشروع و حفظ حقوق شهروندی مصوب 1383 کشف و تعقیب جرایم و اقداماتی نظیر متوقف نمودن خودروها و بازرسی آن‌ها باید مبتنی بر رعایت قوانین و مطابق ترتیبات و قواعدی باشد که در قانون آمده است و با رعایت حقوق افراد جامعه صورت پذیرد، ولذا اقدامات مذکور در استعلام (استفاده از سیخک و یا ریختن میخ‌های سه گوش در سطح جاده)که موجب ورود خسارت به اشخاص می‌گردد و در قوانین و مقررات استفاده از آن‌ها تجویز نشده است، برای جلوگیری از فرار متهمان و یا دستگیری ایشان فاقد توجیه قانونی است. بدیهی است که موارد دفاع مشروع منصرف از فرض استعلام است.
2 و 3- با توجه به آن‌چه که در بند یک پاسخ گفته شد و با عنایت به ماده یک قانون مسئولیت مدنی مصوب 1339، مأمورین مربوطه به لحاظ نقض قوانین و مقررات مسئول پرداخت خسارات وارده خواهند بود و همچنین حسب مورد نیز مسئولیت کیفری خواهند داشت./