تاریخ نظریه: 1402/11/11
شماره نظریه: 7/1402/511
شماره پرونده: 1402-168-511ک
استعلام:
با عنایت به ماده 96 قانون آیین دادرسی کیفری که در موارد خاص، اجازه انتشار چهره متهمان در رسانه‌ها را داده است، در صورتی که فردی بر این اساس چهره‌اش منتشر شود، آیا بعد از دسترسی به متهم (بند الف ماده مرقوم) یا طرح شکایت بزه‌دیدگان (بند ب ماده مرقوم) و اتمام تحقیقات مقدماتی، می‌تواند درخواست کند چهره وی از رسانه‌های دیجیتال حذف شود؟
نکته مهم اینکه ویژگی رسانه‌های دیجیتال امکان دسترسی تا سال‌ها بعد از انتشار را می‌دهد و محکوم‌علیه حق دارد با رفع فلسفه وضع ماده 96 درخواست رفع اثر بدهد. از آنجا که در این مقرره قانونی، شیوه رفع اثر و یا امکان آن پیش‌بینی نشده و بعضاً درخواست‌هایی در این زمینه به ویژه در مرحله اجرای احکام و با اجرای کامل دادنامه مطرح می‌شود، نظریه آن مرجع راهگشا خواهد بود.
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
حکم موضوع ماده 96 قانون آیین دادرسی کیفری مبنی بر «ممنوعیت انتشار تصویر و سایر مشخصات مربوط به هویت متهم در کلیه مراحل تحقیقات مقدماتی به استثنای دو مورد مذکور در بندهای «الف» و «ب» ماده پیش‌گفته»، حکمی است خلاف اصل و استثنایی که در موقع اعمال و اجرا باید به قدر متیقن از آن اکتفا نمود؛ بر این اساس در فرض سوال با تحقق هدف مقنن مبنی بر دستیابی به متهم یا آگاهی بزه‌دیدگان از دستگیری متهم، با عنایت به «اصل قانونی بودن دادرسی کیفری موضوع ماده 2 قانون آیین دادرسی کیفری» استمرار و بقای جواز انتشار چهره متهم فاقد وجاهت قانونی است. لذا در فرض سوال، مقام قضایی ذیربط حسب مورد باید دستور حذف تصویر و مشخصات متهم یا محکوم را از فضای رسانه‌ای صادر کند؛ هرچند از سوی متهم در این خصوص درخواستی به عمل نیامده باشد.