تاریخ نظریه: 1397/05/03
شماره نظریه: 7/97/1300
شماره پرونده: 96-54-2224
استعلام:
تبصره‌ی ماده‌ی 45 الحاقی به قانون مبارزه با مواد مخدر مصوب 1396 یکی از ملاک‌های محروم شدن مرتکب از نهادهای ارفاقی را صادر کردن حکم به حداقل مجازات تعیین کرده است با فرض فوق به دلیل لزوم رعایت تناسب در تعیین مجازات ملاک حداقل در قانون چیست؟ آیا حداقل هر بند ملاک است یا مجازات تناسب؟ برای مثال اگر شخصی مرتکب جرم حمل ده کیلوگرم تریاک موضوع بند چهار ماده‌ی پنج قانون شود آیا مجازات متناسب با جرم ارتکاب یافته ملاک تعیین محرومیت‌هاست یا مجازات حداقل بند مزبور.
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
اولاً: رعایت تناسب در تعیین مجازات مرتکب که در مواد 4، 5 و 8 قانون مبارزه با مواد مخدر و روان گردان با اصلاحات و الحاقات بعدی آمده است، به این معنا است که دادگاه با توجه به میزان مواد مکشوفه در هر بند از سه ماده مذکور، مجازاتی بین حداقل و حداکثر تعیین نماید و این امر بدان معنی نیست که مجازات کسی که مرتکب حمل و نگهداری یک گرم تریاک شده، طبق بند 1 ماده 5 قانون مزبور، لزوماً یک ضربه شلاق باشد، چه این‌که ملاک رعایت تناسب، عرف بوده و در نهایت، اتخاذ تصمیم در این خصوص حسب مورد با قاضی رسیدگی کننده است.
ثانیاً: مفاد تبصره ماده واحده قانون الحاق یک ماده به قانون مبارزه با مواد مخدر مصوب 1396/7/12 دلالتی بر نسخ یا عدول مقنن از لزوم رعایت تناسب در تعیین مجازات مرتکبین جرایم مذکور در مواد 4، 5 و 8 قانون مبارزه با مواد مخدر و روان گردان با اصلاحات و الحاقات بعدی آمده است، ندارد، ضمناً مقنن به موجب ذیل ماده 18 قانون مجازات اسلامی 1392 به طور کلی به رعایت تناسب در تعیین مجازات تأکید کرده است.
ثالثاً: در هر حال تبصره ماده واحده الحاقی فوق الذکر، ناظر به مواردی است که دادگاه حکم به حداقل مجازات قانونی صادر می‌کند و اعتقاد به لحاظ لزوم رعایت تناسب بین وزن مواد مخدر یا روان گردان و مجازات تعیین شده (بدون لحاظ سایر عوامل موثر) این نتیجه را در بر دارد که مجازات جرم ثابت تلقی شده و در این صورت از شمول تبصره یاد شده خروج موضوعی پیدا می‌کند.