تاریخ نظریه: 1397/01/20
شماره نظریه: 7/97/41
شماره پرونده: 96-96-2529
استعلام:
با عنایت به اینکه در حال حاضر وفق قوانین مصوب مجلس شورای اسلامی یا مصوبات هیأت وزیران در سطح کشور بیش از 7000نهاد شبه قضائی در قالب کمیسیون، هیأت و... تشکیل می‌گردد که نمایندگان قوه قضائیه با صدور ابلاغ از سوی دستگاه قضائی در کمیسیون ها و هیأت های مربوطه حضور می یابند که یکی از عناوین این نهادهای شبه قضایی هیأتهای حل اختلاف مالیاتی موضوع مواد 244 و 247 قانون مالیات های مستقیم اصلاحی 1380/11/27 مجلس شورای اسلامی می‌باشد که موارد ذیل پیرامون نحوه شرکت نمایندگان قوه قضائیه اعلام می‌گردد: ماده 244 قانون مالیاتهای مستقیم اصلاحی 1380/11/27 اشعار می دارد: «مرجع رسیدگی به کلیه اختلاف های مالیاتی جز در مواردی که ضمن مقررات این قانون مرجع دیگری پیش بینی شده، هیأت حل اختلاف مالیاتی است. هر هیأت حل اختلاف مالیاتی از سه نفر به شرح زیر تشکیل خواهد شد: 1- یک نفر نماینده سازمان امور مالیاتی کشور. 2- یک نفر قاضی اعم از شاغل یا بازنشسته: در صورتی که قاضی بازنشسته واجد شرایطی در شهرستانها یا مراکز استانها وجود نداشته باشد بنا به درخواست سازمان امور مالیاتی کشور، رئیس قوه قضائیه یک نفر قاضی شاغل را برای عضویت هیأت معرفی خواهد نمود. 3- یک نفر نماینده از اتاق بازرگانی و صنایع و معادن یا اتاق تعاون یا جامعه حسابداران رسمی یا مجامع حرفه ای یا تشکل های صنفی یا شورای اسلامی شهر به انتخاب مودی در صورتی که برگ تشخیص مالیات ابلاغ قانونی شده باشد و یا همزمان با تسلیم اعتراض به برگ تشخیص در مهلت قانونی مودی انتخاب خود را اعلام ننماید سازمان امور مالیاتی با توجه به نوع فعالیت مودی یا موضوع مالیات مورد رسیدگی از بین نمایندگان مزبور یک نفر را انتخاب خواهد کرد.» همچنین هیأت تجدیدنظر با ترکیب اعضاء مشابه ماده 244 تشکیل می‌گردد و در تبصره 2 ذیل ماده 247 ذکر شده است: «نمایندگان عضو هیأت های حل اختلاف مالیاتی نباید قبلاً نسبت به موضوع مطروحه اظهارنظر داشته یا رأی داده باشند.» همانطور که ملاحظه می‌گردد در بند 2 ذیل ماده 244 قانون مذکور، قانونگذار از لفظ نماینده استفاده نکرده است ولی در تبصره 2 ذیل ماده 247 (ترکیب اعضاء هیأت تجدیدنظر) به صراحت قانونگذار از لفظ نمایندگان استفاده کرده است لذا قاضی اعم از شاغل یا بازنشسته به نمایندگی از قوه قضائیه در هیأت های حل اختلاف مالیاتی شرکت می‌نماید. از سوی دیگر نیز حسب ساماندهی امور نمایندگی ها برای حضور نمایندگان قوه قضائیه در نهادهای شبه قضایی تجربیات، سنوات خدمت، تخصص و مجرب بودن همکاران از سوی مدیران قضایی بررسی و از قضات کارا و موثر به عنوان نماینده استفاده می‌گردد. شایان ذکر است هم اکنون در سطح کشور در خصوص حضور قضات شاغل یا بازنشسته در هیأت های بدوی و تجدیدنظر مالیاتی به 2 شیوه ذیل اقدام می‌شود: الف- نوعاً اداره کل امور مالیاتی استان ها طی مکاتبه با دادگستری ها درخواست معرفی نماینده جهت عضویت در هیأت های مذکور را می‌نماید و دادگستری ها با صدور ابلاغ نمایندگی از بین قضات شاغل و یا بازنشسته استان مربوطه نسبت به معرفی نماینده دستگاه قضایی اقدام می‌نماید. ب- در برخی موارد معدود اداره کل مالیاتی رأساً و بدون هماهنگی با دادگستری ها نسبت به صدور ابلاغ برای قضات بازنشسته اقدام می‌نماید: لیکن فارع از تالی قاسدهای این شیوه اقدام در این خصوص سوال ذیل مطرح است: «با توجه به عبارت نمایندگی در تبصره 2 ذیل ماده 247 و رویه ساری و جاری در سایر نهادهای شبه قضایی پیرامون نحوه معرفی نمایندگان و با تأکید بر روح قانون، مبنی بر اینکه قضات شاغل قوه قضائیه هستند، آیا سازمان امور مالیاتی کشور در اجرای قانون مالیات های مستقیم اصلاحی 1380/11/27 می‌تواند رأساً از قضات بازنشسته استفاده نموده و برای آنها ابلاغ عضویت در هیأت های مواد 244 و 247 مالیاتی را صادر نماید و یا اینکه قضات بازنشسته نیز عملاً نماینده قوه قضائیه می‌باشند و به نایندگی از دستگاه قضایی الزاماً باید با ابلاغ معتبر از سوی قوه قضائیه به سازمان امور مالیاتی معرفی شوند.»
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
با توجه به اینکه مرجع صدور ابلاغ قضات بازنشسته به صراحت در بند 2 ماده 244 قانون مالیات های مستقیم مصوب 1366/12/3 با اصلاحات و الحاقات بعدی پیش بینی نگردیده، لذا شایسته است جهت رفع ابهام مفاد بند 2 ماده مذکور، از مرجع تصویب آن (مجلس شوراس اسلامی) در خصوص اینکه چه مرجعی صلاحیت صدور ابلاغ قضات بازنشسته موضوع بند 2 ماده قانونی مرقوم را دارد، اسنفسار شود.