تاریخ نظریه: 1397/08/15
شماره نظریه: 7/97/2304
شماره پرونده: 96-139-2163
استعلام:
در خصوص اجرای آرای داوری چنانچه طرفین به رای داور اعتراض نکرده باشند و دادگاه نیز برای رای داوری اجرائیه صادر نموده باشد ولیکن دارای داور خارج از موضوع بوده و یا خلاف نظم عمومی و اخلاق حسنه باشد آیا قاضی اجرا کننده رای دادرس دادگاه می‌تواند از اجرای رأیی که خلاف ماده 489 قانون آیین دادرسی مدنی می‌باشد خودداری نماید؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
اولاً: با توجه به اینکه مادّه 490 قانون آئین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی برای اعتراض و دعوای بطلان رأی داوری، مهلت تعیین و مادّه492 این قانون اعتراض و درخواست ابطال خارج از مهلت را نپذیرفته است، لذا چنانچه اعتراض و درخواست ابطال رأی داوری، خارج از مهلت تقدیم گردد، دادگاه نمی‌تواند به موضوع رسیدگی و رأی داور را باطل کند و باید قرار رد درخواست صادر نماید اما با توجه به صدر مادّه 489 همان قانون، رأی داور در صورتی که مشتمل بر یکی از موارد مذکور در این مادّه باشد، باطل است و قابلیت اجرایی ندارد، بنابراین هرگاه از سوی یکی از طرفین، درخواست اجرای رأی داور شود، دادگاه مکلف است رأی داور را از جهات مذکوردر مادّه یاد شده، بررسی کند و اگر طرف دیگر مدعی بطلان رأی داور باشد، چون بررسی رأی داور قبل از صدور دستور اجرا،تکلیف دادگاه می‌باشد، تذکر یکی از طرفین نیز مورد توجه دادگاه قرار خواهد گرفت.
ثانیاً: برابر ماده 11 قانون اجرای احکام مدنی هرگاه در صدور اجرائیه اشتباهی شده باشد، دادگاه می‌تواند رأساً یا به درخواست هر یک از طرفین به اقتضای مورد، اجرائیه را ابطال یا تصحیح نماید یا عملیات اجرایی را الغاء کند و دستور استرداد مورد اجرا را بدهد.
ثالثا: دادرس اجرای احکام تنها در امور مربوط به اجرای حکم در حدودی که به وی محول شده است، به عنوان دادرس علی‌البدل دادگاه عمل می‌کند اما چون صدور اجرائیه با عنایت به ذیل ماده 6 قانون اجرای احکام مدنی توسط رییس یا دادرس شعبه صادر می‌شود، ابطال یا تصحیح اجرائیه نیز به عهده همین مقام است و در فرض سوال دادرس اجرای احکام مراتب را به قاضی متصدی شعبه مربوط اعلام می‌دارد.