تاریخ نظریه: 1396/06/28
شماره نظریه: 7/96/1454
شماره پرونده: 883-1/168-96
استعلام:
- متهمی که بابت اتهام جرمی به تحمل 91 روز حبس محکوم شده و حدود 15 روز به زندان معرفی شده است آیا می توان به نامبرده به استناد مواد 16 و 17 دستورالعمل ساماندهی زندانیان و کاهش جمعیت کیفری زندانها مصوب 1395 و مواد 213 و219 آیین نامه اجرایی سازمان زندانها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور مرخصی منتهی به آزادی یا مرخصی به میزان بیشتری از میزان مقرر در ماده 520 قانون آیین دادرسی کیفری اعطاء نمود یا خیر؟
آیا می توان به کلیه محکومین مرخصی منتهی به ازادی به میزان 4 ماه اعطا نمود یا خیر؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
1- اولا: مواد 16 و 17 دستورالعمل ساماندهی زندانیان و کاهش جمعیت کیفری زندانها مصوب 24/6/95 ریاست محترم قوه قضاییه ناظر به شیوه کار شورای طبقه بندی زندان در ارتباط با اعطای مرخصی و تعیین تأمین مناسب جهت اعطای مرخصی به زندانی است و همسو با ماده 520 قانون آیین دادرسی کیفری 1392 می‌باشد و اساساً مربوط به مدت مرخصی و چگونگی اعطای آن نیست و در خصوص اعطای مرخصی و مدت آن، قاضی اجرای احکام باید مطابق ضوابط مربوطه (نظیر آنچه در مواد قانونی آیین دادرسی کیفری و از جمله ماده 520 این قانون آمده است) رفتار نماید.
ثانیا: برابر ماده 520 قانون آئین دادرسی کیفری 1392، محکومان می‌توانند منوط به رعایت ضوابط و مقررات زندان ومشارکت در برنامه‌های اصلاحی و تربیتی وکسب امتیازات لازم پس از سپردن تأمین مناسب، ماهانه حداکثر سه روز از مرخصی برخوردار شوند. بنابراین اعطای مرخصی به محکومان از یک سو مشروط به دارا بودن شرایط مقرر در این ماده و منوط به سپردن تأمین مناسب می‌باشد و از سوی دیگر مدت استفاده از مرخصی «حداکثر سه روز» در هرماه است نه «سه روز» درهرماه، در نتیجه به تشخیص مقام اعطاء کننده ممکن است کمتر از سه روز در هر ماه نیز باشد. با توجه به مراتب یاد شده، گرچه از ماده موصوف استفاده نمی‌شود که هر زندانی سه روز در هر ماه مرخصی استحقاقی دارد و به طور خودکار ذخیره می‌شود، اما هرگاه شخصی به لحاظ نداشتن تأمین مناسب در طول مدت سپری کردن محکومیت، نتواند از تمام یا بخشی از مرخصی که به تشخیص مقام اعطاء کننده واجد شرایط استفاده از آن
ست؛ بهره مند شود، به نظر می‌رسد اعطای مجموع آن در پایان این مدت و با اخذ تأمین مناسب بلامانع است. بدیهی است دراین حالت با توجه به پایان مدت محکومیت، در صورتی که محکومیت در حال اجرای دیگری جز حبس نداشته باشد؛ اخذ تأمین از نوع التزام نیز می‌تواند مناسب تلقی شود. شایان ذکر است اعطای مرخصی در هرصورت نمی تواند بیش تر از حداکثر مقرر در ماده 520 فوق‌الذکر باشد.
2- با توجه به پاسخ بند قبلی و لحاظ این که اعطای مرخصی نمی‌تواند بیشتر از حداکثر مقرر در ماده 520 قانون آئین دادرسی کیفری باشد، در خصوص تمامی جرائم چنانچه مجموع مرخصی استحقاقی زندانی به میزان مقرر در استعلام باشد اعطای آن در قالب مرخصی منتهی به آزادی بلامانع است و نوع جرم(محکومیت) از این حیث تأثیری ندارد.