تاریخ نظریه: 1396/08/20
شماره نظریه: 7/96/1898
شماره پرونده: 1054-218-96
استعلام:
مطابق ماده 27 از قانون شوراهای حل اختلاف مصوب 1394 در صورت نقض آراء در مرجع تجدیدنظر دادگاه رأسا مبادرت به صدور رأی می‌نماید.
1- آیا تکلیف مرجع تجدیدنظر در رسیدگی و صدور رأی ناظر به قرارهای شکلی نیز میباشد به عنوان مثال در مواردی که به جهت نقص دادخواست قرار رد دادخواست و یا قرار عدم استماع دعوی صادر گردد و تشخیص مرجع تجدیدنظر مبتنی بر نقض قرارهای مذکور باشد می‌بایستی رسیدگی و مبادرت به صدور رأی بنماید و یا پرونده را ضمن نقض قرار جهت رسیدگی ماهوی به شورای حل اختلاف اعاده نمایند؟
2- با فرض لزوم رسیدگی تشکیل جلسه و دعوت از طرفین توسط دادگاه در موردی که شورای حل اختلاف طرفین را دعوت و اظهارات آنان را استماع نموده است الزامی است یا خیر.
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
1- اولا: با عنایت به ماده 19 قانون شوراهای حل اختلاف مصوب 1394 و تبصره 1 آن طرح دعوا در شورای حل اختلاف مستلزم تقدیم دادخواست نیست و رسیدگی شورا تابع تشریفات آیین دادرسی مدنی از جمله شرایط شکلی دادخواست نمی‌باشد. بنابراین مقررات مندرج در قانون آئین دادرسی مدنی در ارتباط با اخطار رفع نقص نسبت به دادخواست منصرف از شورای حل اختلاف است و صدور اخطار رفع نقص توسط مدیر (دبیر) شورای حل اختلاف در هیچ موردی از جمله در ارتباط با هزینه دادرسی پیش‌بینی نشده است و به تبع آن ضمانت اجرای عدم رفع نقص یعنی صدور رد دادخواست توسط وی نیز منتفی است.
ثانیا: برابر ماده 27 قانون شورای های حل اختلاف سال 1387، چنانچه مرجع تجدیدنظر، آراء صادره را نقض نماید، رأسا مبادرت به صدور رأی می‌نماید. مقصود از «آراء» اعم از حکم یا قرار میباشد. این حکم خاصی است که مقنن برای تجدیدنظر از آراء شورا های حل اختلاف مقرر کرده است. نتیجتاً دادگاه عمومی در مقام رسیدگی تجدیدنظر نسبت به قرار رد دعوا یا عدم استماع صادره از شورای حل اختلاف، در صورت نقض، راساً رسیدگی ماهوی نموده و انشاء رأی می‌نماید و مقررات ماده 353 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی راجع به دادگاه های تجدیدنظر استان بوده و قابل تسری به مرجع تجدیدنظر آراء شوراهای حل اختلاف (دادگاه‌های عمومی) نمی‌باشد.
2- لزوم یا عدم لزوم تشکیل جلسه و دعوت از طرفین در فرض سوال، با لحاظ اقدامات انجام شده در شورای حل اختلاف مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. بنابراین، در فرض سوال چنانچه دادگاه با توجه به اقدامات صورت گرفته در شورای حل اختلاف و لحاظ لوایح تقدیمی تجدیدنظرخواه و تجدیدنظرخوانده و احراز رعایت اصول و قواعد آمره دادرسی نظیر اصل تناظر و رعایت حقوق دادخواهی و دفاعی طرفین در فرض سوال پرونده را معد صدور رأی تشخیص دهد، می‌تواند بدون تشکیل جلسه و دعوت از طرفین اتخاذ تصمیم کند.