صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1395/05/03
برگزار شده توسط: استان گیلان/ شهر رشت
موضوع
مرجع رسیدگی به جرایم موضوع مواد 4 و 49 قانون حمایت خانواده
پرسش
با توجه به مواد 4 و 49 قانون حمایت خانواده:
1- رسیدگی به جرایم موضوع ماده 49 قانون مرقوم در صلاحیت دادگاه خانواده است یا دادگاه کیفری 2 ؟
2- در صورتی که رسیدگی به جرایم مذکور در صلاحیت دادگاه کیفری 2 باشد با توجه به ماده 4 قانون حمایت خانواده آیا دادگاه کیفری می‌تواند حکم به الزام به ثبت واقعه ازدواج دایم، طلاق، یا فسخ نکاح بدهد؟
نظر هیئت عالی
پاسخ سوال 1- از آنجایی که دادگاه های خانواده از محاکم اختصاصی هستند و صلاحیت آنها منحصر به رسیدگی و اظهار نظر نهایی در موضوعات و عناونین حقوقی مندرج در بندهای ماده 4 قانون حمایت خانواده است، بنابراین محاکم خانواده صلاحیت رسیدگی به امور کیفری را ندارند و به صرف جرم انگاری عناوین مجرمانه ای چون عدم ثبت واقعه ی نکاح دائم و..... در ماده 49 قانون مذکور، برای محاکم خانواده صلاحیت رسیدگی به بزه های مذکور ایجاد نمی کند، نتیجتاً رسیدگی به بزه مذکور براساس مقررات بخش سوم قانون آئین دادرسی کیفری و به استناد ماده 301 ق.آ.د.ک مصوب سال 92 در صلاحیت دادگاه های کیفری دو می‌باشد.پاسخ سوال 2- رسیدگی جرائم موضوع ماده 49 قانون حمایت خانواده در صلاحیت محاکم کیفری 2 می‌باشد، در صورتی که راجع به واقعه عقد نکاح دائم و.... بین زوجین اختلاف نباشد،دادگاه کیفری علاوه بر تعیین مجازات، حسب مورد الزام به ثبت آن واقعه می‌نماید، لیکن اگر اختلاف در اصل واقعه باشد، دادگاه کیفری به استناد ماده 21 ق.آ.د.ک مصوب سال 92 قرار اناطه صادر می کند تا دادگاه خانواده ذی صلاح نسبت به اصل موضوع رسیدگی و نفیاً یا اثباتاً اظهار نظر نهایی بعمل آورد،پس در مورد پرونده کیفری تعیین تکلیف می‌شود.
نظر اکثریت
با توجه به اینکه دادگاه خانواده از محاکم اختصاصی محسوب می‌شود و صلاحیت دادگاه خانواده در ماده 4 قانون حمایت خانواده احصاء شده است و با توجه به ماده 29 آیین نامه اجرایی قانون حمایت خانواده و نظریه شماره 2109/94/7- 29/7/94 اداره کل حقوقی قوه قضائیه رسیدگی به جرایم موضوع ماده 49 قانون حمایت خانواده، در صلاحیت دادگاه کیفری 2 است دادگاه کیفری ضمن صدور حکم به محکومیت زوج، حکم به ثبت واقعه مذکور نیز خواهد داد.
نظر اقلیت
مقنن در قانون حمایت خانواده با توجه به اهمیت دعاوی خانواده رسیدگی به کلیه امور حقوقی و کیفری را در صلاحیت دادگاه خانواده قرار داده لذا رسیدگی به جرایم موضوع ماده 49 قانون مذکور نیز در صلاحیت دادگاه خانواده است و دادگاه کیفری صلاحیت صدور حکم به ثبت واقعه نکاح و طلاق و فسخ نکاح را ندارد.
نظرهای ابرازی:
1- اگر زوجه از دادگاه خانواده درخواست الزام زوج به ثبت واقعه طلاق، نکاح یا فسخ نکاح را بدهد، دادگاه خانواده با صدور حکم الزام به ثبت واقعه، موضوع را از حیث جنبه عمومی، به دادسرای محل اعلام می کند تا با انجام تحقیقات مقدماتی و صدور کیفرخواست، به جنبه کیفری موضوع در دادگاه کیفری رسیدگی شود.
2- در ماده 4 قانون حمایت خانواده ثبت واقعه طلاق، نکاح و فسخ نکاح از موارد صلاحیت دادگاه خانواده احصاء نشده است بنابراین دادگاه کیفری به عنوان صلاحیت اضافی، بدون تقدیم دادخواست باید ضمن صدور حکم به ثبت واقعه مذکور، زوج را به مجازات تعزیری محکوم کند.