صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1399/04/30
برگزار شده توسط: استان کرمان/ شهر کرمان
موضوع
مرجع رسیدگی به دعوای اعسار از هزینه دادرسی دعوای اعاده دادرسی و فرجام خواهیهماهنگ استان کرمان-6 از 7
پرسش
اگر رای قطعی از دادگاه تجدیدنظر صادر شده باشد و تقاضای اعاده دادرسی یا فرجام خواهی نسبت به آن تقدیم شود. مرجع رسیدگی به دعوی اعسار از هزینه دادرسی دادخواست اعاده دادرسی و یا فرجام خواهی با کدام مرجع است؟ بدوی یا تجدیدنظر؟
نظر هیات عالی
در فرض سوال مرجع صالح رسیدگی به دعوای اعسار از هزینه دادرسی، اعاده دادرسی یا فرجام خواهی همان دادگاه صادر کننده حکم موضوع اعاده دادرسی یا فرجام خواهی است اعم از اینکه رای از مرجع بدوی و یا تجدید نظر صادر شده باشد زیرا دادخواست اعاده یا فرجام به همان دادگاه تقدیم میگردد و دفتر آن دادگاه بایستی در صورت تکمیل دادخواست اقدام به انجام مراحل بعدی نماید و از جمله موارد تکمیل دادخواست، رفع نقص از هزینه دادرسی می‌باشد که در صورت نقص با اخطاریه تکمیل میگردد و یا در فرجه ده روزه دادخواست اعسار از هزینه تقدیم همان دادگاه می‌شود. به علاوه از ابتدا نیز توام با طرح دادخواست اعاده یا فرجام، امکان طرح دعوای اعسار از پرداخت هزینه به موجب همان دادخواست امکان پذیر است ؛ در هر حال همان دادگاه صادر کننده حکم موضوع اعاده یا فرجام صالح به رسیدگی است.
نظر اتفاقی
با توجه به اینکه دادنامه در دادگاه تجدیدنظر قطعیت یافته است؛ در مورد فرجام خواهی ماده 505 قانون آیین دادرسی مدنی مصوب 1379 صراحت دارد که اظهار نظر در مورد اعسار از هزینه فرجام خواهی با دادگاهی است که رای مورد درخواست فرجام را صادر نموده است، بنابراین به نص صریح ماده مذکور در موارد فرجام خواهی که دادنامه در دادگاه تجدیدنظر صادر شده است مرجع رسیدگی به اعسار از پرداخت هزینه دادرسی فرجام خواهی با همان دادگاه تجدید نظر خواهد بود.
اما در مورد اعسار از پرداخت هزینه دادرسی مرحله اعاده دادرسی هر چند ماده مذکور صراحت نداشته، ولی زمانی که به تجدیدنظر خواهی و فرجام خواهی اشاره دارد که با دادگاهی است که صادر کننده رای مورد درخواست است و طبق ضوابط کلی دادگاهی که آخرین تصمیم را در مورد موضوع مختلف فیه اتخاذ نموده دادگاه صادر کننده رای محسوب می‌شود، لذا با اخذ وحدت ملاک از بیان مقنن در ماده 505 قانون مذکور، مرجع رسیدگی به اعسار از پرداخت هزینه دادرسی مرحله اعاده دادرسی با همان دادگاه تجدیدنظر می‌باشد. در مورد ماده 24 قانون آیین دادرسی مدنی که مورد اشاره برخی می‌باشد مربوط به اعسار از پرداخت محکوم به می‌باشد.
نظر ابرازی: نظر به اینکه ماده 505 در مورد فرجام خواهی بوده و در این زمینه صراحت دارد، ولی در مورد اعاده دادرسی صراحت ندارد و ماده 24 قانون مذکور هم به طور مطلق رسیدگی به اعسار را با دادگاهی دانسته که صلاحیت رسیدگی نخستین به دعوای اصلی را دارد، و از این اطلاق مشخص می‌شود منظور از اعسار اعم از اعسار از پرداخت محکوم به یا هزینه اعسار تجدیدنظر خواهی و یا اعاده دادرسی می‌باشد.