صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1399/12/13
برگزار شده توسط: استان مرکزی/ شهر زرندیه
موضوع
تعیین مجازات در موارد ارتکاب جرایم تخریب متعدد با خسارت‌های متفاوت
پرسش
مطابق بند ت ماده 1 قانون کاهش مجازات حبس تعزیری ماده 677 کتاب تعزیرات قانون مجازات اسلامی در جرم تخریب چنانچه میزان خسارات وارده صد میلیون ریال یا کمتر از آن باشد، مرتکب به جزای نقدی تا دو برابر خسارت وارده محکوم می‌شود. از طرفی وفق ماده 15 این قانون ماده 134 قانون مجازات اسلامی در موارد ارتکاب جرایم متعدد، هرگاه جرایم ارتکابی مختلف نباشد دادگاه باید یک مجازات تعیین نماید. با این اوصاف اگر فردی مرتکب چند فقره تخریب اموال گردد و در هر فقره خسارت وارده کمتر از صد میلیون ریال باشد، جزای نقدی بر اساس کدام رفتار ارتکابی (مطابق با مجموع خسارات وارده یا کمترین خسارت یا بیشترین خسارت وارده) تعیین می‌گردد؟
نظر هیئت عالی
در فرض وجود تخریب‌های متعدد جمع ارزش اموال مخروبه ملاک نیست بلکه نصاب صد میلیون ریال برای هر فقره تخریب جداگانه محسوب می‌شود و معیار تعیین مجازات بیشترین خسارت ایجاد خواهد بود.
نظر اکثریت
اگر چه نوع جرایم مشابه هستند اما هر کدام مستقل هستند و لذا جمع کردن خسارات وارده برای تعیین مجازات متهم فاقد وجاهت قانونی و بر خلاف اصل تفسیر مضیق قانون و تفسیر به نفع متهم است. لذا بهترین کار این است که شدیدترین و بیشترین خسارتی که در ارتکاب هر یک از جرایم ایجاد شده، معیار تعیین مجازات قرار گیرد و بر این اساس برای مجموع جرایم ارتکابی یک مجازات تعیین شود. بدیهی است این مجازات مستقل از هر یک از جرایم ارتکابی است و برای مجموع جرایم تعیین شده لذا تا زمانی که تعقیب همه‌ی شکایت ها موقوف نشود، اجرای مجازات ادامه می‌یابد و اعلام گذشت فردی که بیشترین خسارت را دیده تاثیری در رای صادره ندارد. ایراد این نظر این است که اگر کسی که بیشترین خسارت را دیده اعلام گذشت کند همچنان خسارت وارده به او مبنای تعیین کیفر است در حالی که در رابطه با اصل جرم ارتکابی، قرار موقوفی تعقیب صادر می‌شود مثل اینکه شخص مرتکب سه فقره تخریب شود و در فقره اول نه میلیون تومان خسارت وارد کند و در موارد دیگر، دو و سه میلیون تومان خسارت وارد کند و او را به پرداخت جزای نقدی به میزان هجده میلیون تومان محکوم کنیم و سپس فردی که نه میلیون تومان خسارت دیده اعلام گذشت کند و در مورد شکایت او قرار موقوفی تعقیب صادر شود.
نظر ابرازی
باید مجموع خسارات وارده به عنوان معیار تعیین مجازات قرار گیرد. در این صورت اگر مجموع خسارات وارده بیشتر از صد میلیون ریال باشد، مجازات حبس تعیین خواهد شد و انجام تحقیقات مقدماتی نیز در صلاحیت دادسرا قرار خواهد گرفت. اگر بیشترین خسارت وارده ملاک عمل قرار گیرد، فرد فقط برای یک جرم مجازات شده نه برای همه‌ی جرایم خود و در این صورت بیم تجری متهمان نیز وجود دارد و وقتی یک بار اموال دیگران را تخریب کردند، با اطمینان از اینکه مجازات دیگری ندارند و مجازات آنان تشدید نیز نمی‌گردد مرتکب تخریب‌های متعدد دیگری می‌شوند. ضمناً اگر بیشترین خسارت ایجاد شده مبنای تعیین کیفر قرار گیرد در صورت گذشت فردی که این خسارت به او وارد شده، تحمل مجازات تعیینی فاقد وجاهت است. از سوی دیگر اگر کمترین مجازات تعیین شده نیز ملاک باشد، فرد بابت جرایم سنگین‌تر مجازات نشده است. ضمناً وقتی مجموع خسارات در نظر گرفته می‌شود تا زمانی که همه شکات گذشت نکنند قرار موقوفی اجرا صادر نمی‌گردد. ایراد این نظر این است که جرایم مستقل را که ممکن است در زمان‌های مختلف ارتکاب یافته باشند جمع کرده و حتی بر روی صلاحیت نیز تاثیر گذاشته و ضمناً در آخر نیز اعلام شده با وجود قابل گذشت بودن هر یک از جرایم ارتکابی، قرار موقوفی اجرا فقط در زمان اعلام گذشت همه شکات صادر می‌شود.
باید کمترین خسارت وارده را در تعیین مجازات لحاظ کنیم چرا که قانون باید به صورت مضیق تفسیر شود و در این حالت به قدر متیقن اکتفاء شده و حقی از متهم ضایع نمی‌شود. بدیهی است در جرم تخریب حکم به رد مال صادر نمی‌شود و افراد می‌توانند با تقدیم دادخواست خسارت‌های وارده را دریافت کنند و این امر ارتباطی با مجازات ندارد. ایراد این نظر آن است که فقط در مورد جرم تخریب کاربرد دارد و در جرایم مشابه که حالت‌های مشدد دارند، مانند سرقت، بدون در نظر گرفتن کیفیات مشدده تعیین مجازات شده و مثلاً برای کسی که یک بار مرتکب سرقت منزل و یک بار مرتکب سرقت مقرون به آزار شده، مقرون به آزار بودن سرقت دوم تاثیری در مجازات نگذاشته است.