تاریخ نظریه: 1402/08/24
شماره نظریه: 7/1402/12
شماره پرونده: 1402-127-12ح
استعلام:
با توجه به انحلال دادگاههای عمومی و تاسیس شعب دادگاه حقوقی و کیفری دو و اینکه جانشین شعب دادگاه عمومی سابق، شعبه حقوقی یا کیفری دو می‌باشد، خواهشمند است اعلام فرمایید آیا در مورد پرونده‌های حقوقی، شعب کیفری می‌توانند به واخواهی رسیدگی کرده یا اجراییه صادر کنند؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
اولاً، بر اساس ماده 294 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392، دادگاههای کیفری به دادگاه کیفری یک، دادگاه کیفری دو، دادگاه انقلاب، دادگاه اطفال و نوجوانان و دادگاه نظامی تقسیم می‌شود و به موجب این قانون، صلاحیت هر یک از این دادگاه‌ها برای رسیدگی به امور کیفری مشخص شده است.
ثانیاً، وفق ماده 570 قانون یادشده، موادی از قانون تشکیل دادگاههای عمومی و انقلاب مصوب 1373؛ از جمله ماده یک آن قانون در حدی که مربوط به امور کیفری است، نسخ صریح شده است.
ثالثاً، تجویز ارجاع پرونده‌های حقوقی به شعب کیفری دادگاههای عمومی و پرونده‌های کیفری به شعب حقوقی این دادگاه‌ها در موارد ضرورت، به موجب ماده 4 قانون اخیرالذکر به این علت بود که شعب کیفری و حقوقی، هر دو شعبی از دادگاههای عمومی بودند؛ اما با اجرای قانون آیین دادرسی کیفری جدید از تاریخ 1394/4/1 و تشکیل دادگاههای کیفری به شرح فوق‌الذکر، صلاحیت دادگاههای عمومی حقوقی و دادگاههای کیفری، از نوع صلاحیت ذاتی است؛ بنابراین، ذیل ماده 4 قانون تشکیل دادگاههای عمومی و انقلاب مصوب 1373 نسخ ضمنی شده است.
رابعاً، بر دادگاههای کیفری؛ اعم از کیفری دو و یک و... اصولاً عنوان «شعبه جزایی» مذکور در ذیل ماده 4 یادشده، قابل اطلاق نمی‌باشد؛ بلکه بر آن‌ها «دادگاه کیفری» اطلاق می‌شود.
بنا به مراتب پیش‌گفته، در فرض سوال که دادگاه عمومی مبادرت به صدور رای غیابی در موضوع حقوقی کرده است، رسیدگی به واخواهی نسبت به رای یادشده و نیز صدور اجراییه، در صلاحیت دادگاه عمومی حقوقی است.