تاریخ نظریه: 1398/08/04
شماره نظریه: 7/98/1155
شماره پرونده: 98-54-1155 ک
استعلام:
خواهشمند است به سوال زیر پاسخ دهید:
اگر مجازات‌های جرم مربوط به مواد مخدر (مثلاً حمل 350 گرم هرویین) از نوع درجه یک باشد و دادگاه توبه را احراز نماید میزان تخفیف مجازات حبس و جزای نقدی چه میزان است؟ آیا دادگاه می‌تواند حبس را به جزای نقدی تبدیل نماید؟ آیا میزان تخفیف باید در چارچوب مقررات ماده 37 قانون مجازات اسلامی و ماده 38 قانون اصلاحی قانون مبارزه با مواد مخدر باشد؟ با عنایت به اینکه توبه نهاد مستقلی می‌باشد میزان تخفیف در چارچوب ماده 37 قانون مجازات اسلامی و ماده 38 قانون مبارزه با مواد مخدر نیست؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
اولا، صرف نظر از این که به دلالت قسمت اخیر ماده 115 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 «در جرایم موضوع قسمت دوم ماده موصوف» (درجه پنج به بالا) دادگاه تکلیفی به پذیرش و اعمال تخفیف مجازات مرتکب در فرض احراز توبه ندارد، مستنبط از قسمت اخیر ماده مذکور آن است که توبه مرتکب جرایم تعزیری مستوجب مجازات درجه پنج به بالا صرفا به عنوان یکی از «جهات تخفیف مجازات» تلقی میشود که بر اساس آن مقام قضایی «می‌تواند» با لحاظ قانون خاص ذی‌ربط حاکم بر موضوع تخفیف (ماده 38 قانون مبارزه با مواد مخدر) نسبت به اعمال تخفیف مجازات مرتکب در حدود مقرر اقدام نماید.
ثانیا، در مواردی به قانون مجازات اسلامی به عنوان قانون عام عمل میشود که قانون اصلاح قانون مبارزه در جرایم مرتبط با مواد مخدر و روان گردان در خصوص موضوع ساکت باشد؛ و در تخفیف مجازات جرایم موضوع قانون مذکور، چون طبق ماده 38 این قانون مقرراتی پیش‌بینی شده و خاص می‌باشد، ماده 37 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 قابل اعمال نیست. لذا در فرض سوال که ناظر به کیفیت و میزان تخفیف مجازات مرتکب جرم حمل 35 گرم هرویین به لحاظ احراز توبه مرتکب است، چنان‌چه مقام قضایی با فرض فراهم بودن اقتضاء و شرایط اعمال تخفیف «بخواهد» نسبت به تخفیف مجازات مرتکب که مشمول حبس و جزای نقدی درجه یک موضوع ماده 45 الحاقی به قانون مبارزه با مواد مخدر است اقدام نماید، «مطابق ضوابط خاص مقرر در ماده 38 قانون اخیرالذکر و در حدود آن» رفتار می‌نماید و تبدیل حبس مذکور به جزای نقدی فاقد وجاهت قانونی است.