تاریخ نظریه: 1131/10/12
استعلام:
احتراما با توجه به دستورالعمل تشکیل پرونده شخصیت متهم ابلاغی از ریاست محترم قوه قضاییه خواهشمند است این معاونت را راهنمایی فرمائید که آیا قضات محترم بر اساس مندرجات پرونده شخصیت می‌توانند در خصوص مسئولیت کیفری متهم و نیز تحمل یا عدم تحمل کیفر وی تصمیم بگیرند یا اینکه کما فی سابق در این موارد باید فرد را جهت کارشناسی به سازمان پزشکی قانونی معرفی کنند./ع
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
در مواردی همانند ماده 149 قانون مجازات اسلامی و مواد 502 و 503 قانون آیین دادرسی کیفری که احراز مسئولیت کیفری و یا توانایی تحمل یا عدم تحمل کیفر از سوی متهم نیازمند اظهارنظر فنی و تخصصی پزشک متخصص (کارشناس) است، مقام قضایی با توجه به تخصصی بودن موضوع، شخصا نمی تواند نسبت به تشخیص و احراز آن اقدام کند و اگرچه طبق مواد 14 و 15 «دستورالعمل تشکیل پرونده شخصیت متهم مصوب 1398/6/26» ملاحظه پرونده شخصیت متهم یا محکوم جهت اتخاذ تصمیم قضایی نسبت به وی در مواردی از قبیل صدور قرار تأمین کیفری، تعیین مجازات، تخفیف یا تشدید مجازات و... ضروری است، اما کفایت نمی کند؛ هم چنین با عنایت به حادث بودن وضعیت جسمی و روحی روانی فرد برای تحمل حبس اخذ نظر کارشناس در این قبیل امور ضروری است. هرچند به استناد تبصره ماده 211 قانون مجازات اسلامی و مواد 165 و 146 قانون آیین دادرسی کیفری، نظریه کارشناس اعم از گزارش پزشکی و روان پزشکی مندرج در پرونده شخصیت موضوع ماده 203 قانون پیش گفته یا نظریه پزشکی قانونی، هیچ کدام برای مرجع قضایی موضوعیت نداشته و طریقیت دارد یعنی باید برای قاضی رسیدگی کننده در خصوص مطروحه قناعت وجدان و علم متعارف حاصل شود و در هر حال تشخیص نمایی امر و اتخاذ تصمیم با مقام قضایی است./ت