صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1391/06/08
برگزار شده توسط: استان آذربایجان شرقی/ شهر تبریز
موضوع
نحوه اعتراض محکومٌ‌علیه به صحت گواهی انحصار وراثت ضمن اعتراض به حکم تخلیه ملک تجاری
پرسش
حکم محکومیت خوانده به تخلیه ملک تجاری به جهت انتقال به غیر به نفع وارث موجر صادر شده است. محکومٌ‌علیه ضمن اعتراض به حکم تخلیه مدعی شده که خواهان، ذی‌نفع نیست و گواهی حصر وراثت مأخوذه که حاکی از وراثت خواهان از موجر است صحت ندارد. تکلیف دادگاه تجدیدنظر چیست؟ آیا وارد رسیدگی به صحت گواهی حصر وراثت خواهد شد یا تکلیف دیگری دارد؟
نظر هیئت عالی
نشست قضایی (1) مدنی: از مفاد سوال مطروحه و نظریه‌های اعلام شده چنین مستفاد می‌شود که خوانده دعوا در مرحله نخستین دادرسی، راجع به گواهی انحصار وراثت به صراحت اعتراضی عنوان نکرده است و با وجود اعتبار گواهی انحصار وراثت، ادعای عدم صحت انحصار وراثت، دفاع مدللی نیست؛ زیرا به موجب ماده 44 قانون امور حسبی، «... کسانی که تصمیم دادگاه‌ها را در امور حسبی برای خود مضر بدانند، می‌توانند به آن اعتراض کنند...» مضافاً در مرحله تجدیدنظر نمی‌توان ادعای جدیدی کرد؛ مگر آنچه که در مرحله بدوی عنوان و نفیاً یا اثباتاً مورد رسیدگی واقع شده باشد. با این ترتیب خوانده محکومٌ‌علیه، اگر وجود گواهی انحصار وراثت را مخل به حقوق قانونی خود می‌داند باید به صراحت به آن گواهی حصر وراثت اعتراض کند. بنابراین، در فرض سوال، نظریه اکثریت تأیید می‌شود.
نظر اکثریت
با توجه به این‌که گواهی انحصار وراثتِ صادر شده از یک مرجع رسمی، توسط یک مرجع ذی‌صلاح باطل نشده و فعلاً معتبر است و با عنایت به این‌که ایراد به سمت و صلاحیت خواهان بدوی نیز باید تا جلسه اول دادرسی بدوی به عمل می‌آمد که چنین نشده است و نظر به این‌که در قانون امور حسبی نیز برای اعتراض به گواهی انحصار وراثت، ترتیب خاص پیش‌بینی شده است و با توجه به این‌که موضوع معنونه از موارد اناطه هم نیست؛ لذا مادام که گواهی انحصار وراثت مورد نظر، توسط مرجع رسمی قانونی از اعتبار نیفتاده است، دادگاه تجدیدنظر مکلف به ورود به آن نبوده و بر اساس ظاهر آن رسیدگی و اقدام می‌کند. البته ذی‌نفع، حق اعتراض به گواهی انحصار وراثت در مرجع رسمی را دارد که در صورت اعتراض و ابطال گواهی انحصار وراثت، حکم دادگاه تجدیدنظر نیز قابل اعاده دادرسی است.
نظر اقلیت
موضوع از مصادیق اعتراض ثالث طاری (موضوع مواد 419 و 421 قانون آیین دادرسی مدنی) است و چون دادگاه تجدیدنظر، مرجع بالاتری نسبت به مرجع صادرکننده گواهی حصر وراثت است؛ لذا حق ورود و رسیدگی داشته و می‌تواند به صحت گواهی حصر وراثت رسیدگی کرده و در صورت احراز فساد آن، ضمن ابطال گواهی مزبور طبق ماده 84 قانون آیین دادرسی مدنی، دعوی بدوی را نیز رد خواهد کرد.