تشخیص دادگاه تجدیدنظر راجع به نوع رأی بدوی

صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1385/09/16
برگزار شده توسط: استان ایلام/ شهر ایلام

موضوع

تشخیص دادگاه تجدیدنظر راجع به نوع رأی بدوی

پرسش

آیا دادگاه تجدیدنظر میتواند حکم صادره از مراجع بدوی را قرار تلقی کند و بر این اساس اظهارنظر کند؟

نظر هیئت عالی

مطابق ماده 299 قانون آیین دادرسی مدنی سال 1379، چنانچه رأی دادگاه راجع به ماهیت دعوا و قاطع آن به طور کلی یا جزیی باشد حکم و در غیر این صورت قرار نامیده میشود. بنابراین، اگر رأی دادگاه بدوی بدون ورود در ماهیت دعوا، ظاهراً به صورت حکم صادر شده ولی از حیث استدلال و نتیجه منطبق با قرار باشد و متضمن اشکال موثر دیگری نباشد دادگاه تجدیدنظر استان، آن را قرار تلقی و در نتیجه تأیید مینماید. در صورت وجود ایرادات و اشکالات قانونی موثر
مقتضی نقص، با تشخیص قرار بودن رأی بدوی، آن را فسخ و پرونده را جهت رسیدگی و صدور رأی مقتضی به دادگاه صادرکننده قرار اعاده میکند.

نظر اکثریت

چنانچه دادگاه بدوی با وجود نقص در رسیدگی مبادرت به انشای حکم کند، دادگاه تجدیدنظر نمیتواند حکم ماهوی صادره را قرار تلقی کند و بر این اساس اتخاذ تصمیم نماید ولی در جایی که رأی دادگاه از حیث استدلال و نتیجه منطبق با قرار است ولی در پایان آن را به صورت حکم اعلام کرده است مثلاً ضمن اعلام ایراد شکلی، مبادرت به صدور حکم مینماید، چون این امور متضمن اشتباه است با وحدت ملاک از ماده 403 قانون آیین دادرسی مدنی میتوان آن را قرار تلقی کرد و بر این اساس اظهارنظر نمود چرا
که تلقی نمودن چنین رأیی به قرار، باعث محرومیت اصحاب دعوا از بعضی مراحل
دادرسی میشود.

نظر اقلیت

دادگاه تجدیدنظر در هر صورت اختیار تلقی حکم به قرار را ندارد چرا که دادگاه بدوی در ماهیت امر اظهارنظر نموده است و طبق تعریف قانونگذار از حکم، چنین اظهارنظری حکم تلقی میشود و چنانچه به هر دلیل ایرادی بر دادنامه تجدیدنظر خواسته باشد باید براساس مقررات مربوط به احکام رفتار نماید.