صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1399/08/27
برگزار شده توسط: استان گلستان/ شهر گنبدکاووس
موضوع
خیانت در امانت و مشارکت در سرقت
پرسش
اگر مالی نزد آقای (الف) باشد و مشارالیه با تبانی با آقای (ب) زمینه‌ی سرقت آن مال را توسط آقای (ب) فراهم کند عنوان اتهامی که باید به آقای (الف) تفهیم کرد چیست؟
نظر هیات عالی
در فرض پرسش رفتار شخص (ب) چنانچه عرفاً مصداق «ربایش مال» باشد، «سرقت» محسوب می‌شود و لذا در صورتی که شخص (الف) (امین) مال را در اختیار (ب) قرار داده باشد موضوع از بحث سرقت خارج بوده و حسب اقتضاء و شرایط ممکن است با جرایم دیگری نظیر خیانت در امانت (از سوی الف) و معاونت (از سوی ب) قابل تطابق باشد که به نظر می‌رسد در فرض سوال چنین نباشد و منظور از تبانی، در فرض سوال صرفاً توافق و اطلاع به «ربودن مال» از سوی (ب) باشد که در این صورت علاوه بر مجازات (ب) به عنوان «سرقت»، شخص (الف) نیز به اتهام معاونت در سرقت قابل مجازات است.
نظر اکثریت
با توجه به اینکه ارکان مادی بزه خیانت در امانت در ماده 674 تعزیرات نسبت به افعال شخص (الف) اتفاق افتاده است می‌توان گفت شخص (الف) مرتکب بزه خیانت در امانت گردیده است و با توجه به تعریف سرقت در قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 که بیان داشته است عبارت از ربودن مال متعلق به غیر و قانونگذار محترم در قانون جدید قید به طور پنهانی را از ارکان بزه سرقت حذف نموده است و از کلمه ربودن فقط عدم رضایت مالک بر می‌آید و در این جا با توجه به اینکه شخص امین قائم مقام شخص مالک است و به جانشینی از مالک رضایت در بردن مال توسط شخص (ب) داده است لذا نمی‌توان در این فرض برای شخص (ب) عنوان را شامل دانست و شخص (الف) را به عنوان معاون در سرقت مجازات کنیم و از طرفی با توجه به اینکه زمانی که یک جرم تام به صورت کامل اتفاق افتاده است دیگر رفتارهای بعدی مرتکب را نمی‌توانیم یک جرم دیگر تلقی کنیم مثلاً زمانی که سارق مالی را به سرقت برد و بعد از سرقت آن مال را تخریب نمود نمی‌توانیم بگوییم این شخص مرتکب سرقت و تخریب شده است و باید تعدد مادی اعمال گردد بلکه در این مورد فقط سرقت رخ داده است و رفتارهای بعدی سارق ذیل عنوان مجرمانه‌ای قرار نمی‌گیرند. در فرض مسئله مالک مال را به امین (شخص الف) سپرده است و نامبرده از زمانی که با شخص (ب) تبانی می‌کند برای بردن مال سپرده شده، نامبرده رفتار تصاحب ذکر شده در ماده 674 قانون مجازات اسلامی تعزیرات را انجام داده است و جرم خیانت در امانت به صورت کامل رخ داده است.
ایراد گروه اقلیت به نظر اکثریت: چطور می‌توانیم صرف تبانی با شخص (ب) را تصاحب تلقی کنیم و بگوییم که جرم خیانت در امانت به صورت کامل اتفاق افتاده است؟
پاسخ گروه اکثریت: همین مقدار که شخص (الف) برخورد مالکانه با مالی که به صورت امانت در اختیار او قرار گرفته است انجام دهد مرتکب رفتار مادی تصاحب گردیده است در ماده 674 قانون مجازت اسلامی بخش تعزیرات 4 رفتار را ذکر کرده است: 1- استعمال 2- تصاحب 3- تلف 4- مفقود
تعریف تصاحب: به گونه‌ای رفتار کند که مالک مال به نظر برسد.
چکیده نظر اکثریت: شخص (الف) مرتکب بزه خیانت در امانت به صورت کامل شده است و تمامی ارکان مادی بزه را شخصاً انجام داده است و شخص (ب) بعد از برخورد مالکانه توسط شخص (الف) (تصاحب) اقدام به بردن مال نموده است که مرتکب جرمی نشده است و در واقع پس از اتفاق افتادن جرم تام خیانت در امانت شخص (ب) مال را برده است و شخص (الف) فقط مرتکب بزه خیانت در امانت از طریق تصاحب شده است. (عنوان اتهامی شخص (الف): خیانت در امانت از طریق تصاحب مال)
نظر اقلیت
نظر گروه الف اقلیت:
شرایط تحقق بزه خیانت در امانت:
1- موضوع جرم مال باشد.
2- مال امانی توسط مالک یا متصرف قانونی به امین سپرده شود.
3- مال به یکی از طرق قانونی و با شرط استرداد یا به مصرف معین رساندن به امین سپرده شود.
4- بین فعل مرتکب و ضرر مالک یا متصرف رابطه علیت برقرار باشد.
در فرض مسئله شخص آقای (الف) تمامی ارکان های مادی بزه ماده 674 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات را انجام نداده است و رکن مادی که یکی از رفتارهای چهارگانه مذکور شامل استعمال، تصاحب، تلف، مفقود می‌شود را شخص (الف) انجام نداده است هر چند شخص (الف) با ترک فعل به موجب ماده 295 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 موجب تلف حکمی شدن مال شده است و لیکن از آنجا که قانونگذار محترم رابطه سببیت را بین ترک فعل و نتیجه مجرمانه شرط داشته است در حالی که در فرض مسئله رابطه سببیت وجود ندارد و از بین رفتن مال و برده شدن مال توسط شخص دیگری رخ داده است و رفتار او سبب برده شدن مال گردیده است و بردن مال ناشی از رفتار شخص (ب) می‌باشد و ناشی از ترک فعل آقای (الف) نمی‌باشد و نتیجه مجرمانه که بردن مال غیر است منتسب به شخص (ب) می‌باشد.
شخص (ب) درست است که با تبانی شخص امین مرتکب بردن مال شده است لیکن با توجه به اینکه رضایت مالک وجود ندارد بزه سرقت با توجه به تعریف جدید قانونگذار محترم در ماده 267 قانون مجازت اسلامی مصوب 1392 که بیان داشته است سرقت عبارت است ربودن مال متعلق به غیر و قید به طور پنهانی را حذف نموده است رخ داده است و این که شخص امین (الف) با مرتکب بزه سرقت تبانی نموده است و با ترک فعل انجام سرقت را تسهیل نموده است خدشه‌ای به ارکان مادی و معنوی بزه سرقت توسط شخص (ب) وارد نمی‌شود و شخص (الف) به علت اینکه وقوع جرم سرقت را از طریق ترک فعل تسهیل نموده است مرتکب بزه معاونت در سرقت حسب بند (پ) ماده 126 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 گردیده است.
چکیده نظر اقلیت: با توجه به اینکه یکی از رفتارهای 4 گانه مذکور در ماده 674 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات توسط شخص (الف) انجام نشده است و توسط شخص دیگری انجام گردیده است و نتیجه مجرمانه که همان بردن مال است منتسب به رفتار شخص (الف) نمی‌باشد و نتیجه رفتار (ب) است لذا شخص (الف) مرتکب خیانت در امانت نگردیده است و با توجه به اینکه شخص (ب) بدون رضایت مالک، مال دیگری را ربوده است مرتکب بزه سرقت شده است و اینکه شخص الف با سارق (شخص ب) تبانی نموده است فقط ارکان بزه سرقت را تسهیل نموده است که مشمول بند (پ) ماده 126 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 می‌گردد.
نظر ابرازی
با توجه به اینکه شخص (الف) تمامی ارکان مادی جرم خیانت در امانت را انجام داده است و شخص (ب) پس از اینکه جرم خیانت در امانت به صورت کامل رخ داده است وارد عملیات اجرایی جرم دیگری شده است و آن را به اتمام رسانده است پس ما با ارتکاب دو جرم به صورت مستقل روبرو هستیم یک جرم خیانت در امانت و یک جرم سرقت، که هر دو جرم به صورت کامل رخ داده است.
شخص (الف) همین مقدار که با شخص (ب) هماهنگی برای بردن مال نموده است در واقع برخورد مالکانه با مال نموده است و زمانی که با شخص (ب) تبانی نموده است وقوع یک جرم علی حده دیگری را تسهیل نموده است و این تسهیل جرم خدشه‌ای به ارکان جرم تام اتفاق افتاده ندارد.
چکیده نظر اقلیت دوم: شخص (الف) مرتکب بزه خیانت در امانت از طریق تصاحب و مرتکب معاونت در سرقت از طریق تسهیل وقوع جرم گردیده است که مشمول تعدد معنوی می‌گردد و مشمول ماده 131 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 می‌گردد. 1- عنوان اتهامی شخص الف خیانت در امانت از طریق تصاحب 2- معاونت در سرقت از طریق تسهیل وقوع جرم