صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1397/06/13
برگزار شده توسط: استان گیلان/ شهر صومعه سرا
موضوع
تصرف عدوانی مال غیرمنقول خلع ید شده
پرسش
بر اساس ماده 693 قانون تعزیرات « اگر کسی به موجب حکم قطعی محکوم به خلع ید از مال غیر منقولی یا محکوم به رفع مزاحمت یا رفع ممانعت از حق شده باشد بعد از اجرای حکم مجدداً مورد حکم را عدواناً تصرف یا مزاحمت یا ممانعت از حق نماید، علاوه بر رفع تجاوز به حبس از شش ماه تا دو سال محکوم خواهد شد » آیا مصادیق مندرج در صدر این ماده (خلع ید - رفع مزاحمت - رفع ممانعت از حق) حصری است یا تمثیلی و آیا مواردی مثل حکم رفع تصرف عدوانی یا الزام به تحویل مبیع یا تخلیه مشمول حکم این ماده می‌باشد یا خیر ؟
نظر هیات عالی
نظریه اکثریت که شمول سایر عناوین را از ماده 690 قانون مجازات اسلامی تعزیرات خارج دانسته مستدل و مستند بوده وبه صحت آن اعلام عقیده می‌شود.
نظر اکثریت
با تفسیر منطقی از قوانین، صرفاً عنوان (تصرف عدوانی) به عناوین سه گانه خلع ید، رفع مزاحمت و رفع ممانعت از حق در صدر این ماده ملحق می‌باشد و سایر عناوین از قبیل الزام به تحویل مبیع یا تخلیه مشمول حکم این ماده نیست.
علت اینکه تصرف عدوانی را هم به این عناوین ملحق می دانیم این است که اولاً منظور از خلع ید در این ماده، خلع ید به معنای خاص حقوقی نیست و تصرف عدوانی را هم شامل می‌گردد، ثانیاً عنوان تصرف عدوانی در ذیل ماده درج شده و به همین قرینه ،در صدر ماده هم درنظر گرفته می‌شود. استدلال دیگر این است که ماده 693 قانون تعزیرات در ادامه ماده 690 این قانون آمده و مرتبط با این ماده است و تفسیر این ماده بدون درنظر گرفتن ماده 690 امکانپذیر نیست و به قرینه ذکر در ماده 690، قطعاً عنوان تصرف نیز داخل در عناوین صدر ماده 693 می‌باشد ؛ به جز تصرف عدوانی، سایر عناوین را نمی توانیم مشمول حکم این ماده بدانیم، چرا که با اصل تفسیر مضیق قوانین جزایی و قاعده قبح عقاب بلا بیان تعارض دارد.
نظر اقلیت
1.مصادیق مندرج در صدر ماده 690، تمثیلی بوده و به هر دلیلی که ملک با حکم مراجع قضایی از تصرف شخص خارج شود، چنانچه آن شخص مجدداً آن را تصرف نماید مشمول ماده 693 قانون تعزیرات می‌گردد و دلیلی وجود ندارد که عناوینی مثل تصرف عدوانی یا تخلیه را مشمول این ماده بدانیم، اما عناوین دیگری مثل الزام به تحویل مبیع را خارج از شمول این ماده بدانیم و این امر ترجیح بلا مرجح است.
2. صرفاً عناوین تصرف عدوانی و دستور تخلیه به عناوین مندرج در صدر ماده 693 ملحق است و سایر عناوین (مثل الزام به تحویل مبیع) به این ماده ملحق نمی شود. عنوان تصرف عدوانی قطعاً با توجه به استدلال مندرج در نظریه اکثریت داخل در صدر ماده 693 قانون مزبور می‌باشد اما در خصوص تخلیه اداره حقوقی قوه قضائیه، خلع ید و تخلیه را در بسیاری از مواردمشمول حکم واحد دانسته است.
ماده 171 قانون آیین دادرسی مدنی نیز هر امینی را که ظرف ده روز از تاریخ ابلاغ اظهارنامه مال امانی را تحویل ندهد، در حکم متصرف عدوانی دانسته است، ید امین از تاریخ عدم استرداد مال امانی غاصبانه است و لذا مشمول حکم تصرف عدوانی می‌شود.