صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1397/03/03
برگزار شده توسط: استان قم/ شهر قم
موضوع
اخذ آخرین دفاع پس از تکمیل تحقیقات در وقت فوق العاده
پرسش
هر گاه دادگاه پس از تعیین وقت رسیدگی و دعوت از طرفین، تشکیل جلسه و تفهیم اتهام به متهم و با توجه به دفاعیات وی انجام استعلام‌ها یا تحقیقاتی را بدون اخذ آخرین دفاع لازم بداند، در صورت تکمیل تحقیقات آیا برای اخذ آخرین دفاع باید مجدداً وقت رسیدگی تجدید و طرفین دعوت شوند یا بدون حضور شاکی و به صرف حضور متهم در وقت فوق‌العاده نیز می‌توان اقدام به اخذ آخرین دفاع و صدور حکم نمود؟
نظر هیئت عالی
نظریه اکثریت قضات محترم دادگستری شهرستان قم مورد تائید است. تصویر نظریه مشورتی شماره 1504/97/7 مورخ 16/5/97 اداره کل حقوقی که عیناً نقل می‌گردد موید نظریه اکثریت می‌باشد. مستفاد از مواد 371 و 399 قانون آئین دادرسی کیفری 1392 و اصل ترافعی بودن دادرسی موضوع ماده 359 قانون یاد شده این است که اخذ آخرین دفاع باید در جلسه رسیدگی دادگاه انجام شود؛ بنابراین در صورتی که شرایط حضور اصحاب دعوا اعم از شاکی و متهم و دادستان فراهم باشد، رسیدگی در وقت فوق‌العاده و اخذ آخرین دفاع از متهم در جلسه مذکور بلامانع است.
نظر اکثریت
اخذ آخرین دفاع نیاز به تشکیل جلسه با تعیین وقت قبلی و دعوت طرفین دارد زیرا؛
اولاً: رسیدگی در دادگاه‌ها ترافعی است و دعوت از طرفین با تعیین وقت رسیدگی در تمام مراحل رسیدگی الزامی است.
ثانیاً: رسیدگی به دفاعیات متهم بدون حضور شاکی فاقد وجاهت قانونی است و این امر در خصوص اخذ آخرین دفاع نیز صدق می‌کند.
ثالثاً: اخذ آخرین دفاع از متهم، بخشی از فرایند رسیدگی در دادگاه‌های کیفری است که باید کلیه تشریفات و ضوابط شکلی در آن‌ها رعایت شود.
بدیهی است که در موارد فقد شاکی خصوصی و یا اعلام انصراف وی از پیگیری شکایات، صرف حضور داوطلبانه متهم و تشکیل جلسه در وقت فوق العاده برای اخذ آخرین دفاع و تکمیل رسیدگی کفایت می‌کند، مگر در موارد صدور کیفرخواست از سوی دادسرا و تشخیص ضرورت حضور نماینده دادستان از سوی دادگاه.
نظر اقلیت
در صورت عدم تأثیر تحقیقات جدید در تبرئه متهم و بی تأثیر بودن نتیجه استعلام‌ها به عمل آمده در رفع اتهام از وی، تشکیل جلسه با تعیین مجدد وقت رسیدگی و ابلاغ آن به طرفین فقط موجب اطاله دادرسی است و لذا صرف اخطار به متهم و اخذ آخرین دفاع از وی در جلسات فوق العاده کافی است.