صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1397/05/15
برگزار شده توسط: استان البرز/ شهر فردیس
موضوع
بررسی وضعیت اعسار در اعاده دادرسی
پرسش
با توجه به مفاد مواد 24، 504، 505، و 508 قانون آئین دادرسی مدنی و اشاره مقنن به امکان استفاده معسر در تمام مراحل مربوط به همان دعوی از معافیت پرداخت هزینه دادرسی و امکان طرح دعوی اعسار از پرداخت هزینه دادرسی ضمن درخواست نخستین یا تجدیدنظر یا فرجام:
1) آیا طرح دعوی اعسار از پرداخت هزینه دادرسی در مرحله اعاده دادرسی نسبت به احکام قطعی حقوقی قابل استماع است؟
2) چنانچه خواهان اعاده دادرسی، در مراحل قبلی همان دعوی، حکم بر معافیت از پرداخت هزینه دادرسی را اخذ نموده باشد، آیا از همان معافیت مأخوذه سابق، در مرحله اعاده دادرسی نیز می‌تواند استفاده نماید؟
نظر هیئت عالی
در فرض سوال با توجه به اطلاق ماده 508 قانون آیین دادرسی مدنی از آنجائی که اعاده دادرسی گرچه از طرق فوق‌العاده شکایت از آراء و رسیدگی می‌باشد، لیکن طرح اعسار از پرداخت هزینه دادرسی در مرحله اعاده دادرسی قابلیت استماع دارد و در صورتی که در مراحل قبل از جمله تجدیدنظر حکم به اعسار متقاضی از پرداخت هزینه دادرسی صادر شده باشد، معافیت ناشی از اعسار بر مرحله اعاده دادرسی نیز تسری دارد، زیرا مجموع مراحل رسیدگی ناظر بر دعوای واحد است.
نظر اکثریت
در مورد بند اول سوال معتقد هستند طرح دعوی اعسار از پرداخت هزینه دادرسی در اعاده دادرسی نسبت به احکام قطعی حقوقی قابل پذیرش هست زیرا اعاده دادرسی یک نهاد ارفاقی هست و در مورد اعسار از پرداخت هزینه دادرسی، منظور این است که بعداً باید پرداخت شود پس می‌توان در این خصوص هم ارفاق نمود. عدالت و انصاف هم اقتضا دارد که مدعی اعسار را از این حق محروم نکنیم. در مورد بند دوم سوال معتقد هستند اگر در مرحله بدوی، اعسار صادر شد این موضوع استمرار بر مرحله اعاده دادرسی ندارد و شخص نمی‌تواند از همان معافیت مأخوذه سابق استفاده کند بلکه باید دوباره طرح دعوی اعسار از پرداخت هزینه دادرسی را در مرحله اعاده دادرسی مطرح نماید.
نظر اقلیت
در مورد بند اول سوال معتقد هستند اعاده دادرسی را نمی توان وارد مراحل دادرسی نمود در واقع اعاده دادرسی، شروع دوباره دادرسی است یعنی دوباره مرحله فوق العاده برای طرح مجدد پرونده است و با توجه به مواد 505 و 508 از قانون فوق الذکر طرح دعوی اعسار از پرداخت هزینه دادرسی در اعاده دادرسی قابل پذیرش نیست زیرا پیشوانه حقوقی برای آن نیست. در مورد بند دوم سوال معتقد هستند اگر در مرحله بدوی، اعسار صادر شد این موضوع استمرار بر مرحله اعاده دادرسی دارد و اصلاً نیازی به طرح دوباره دعوی اعسار از پرداخت هزینه دادرسی در مرحله اعاده دادرسی نیست.