صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1384/03/05
برگزار شده توسط: استان آذربایجان شرقی/ شهر تبریز
موضوع
نحوه طرح دعوای مطالبه خسارت ناشی از اقدامات واحدهای دولتی و مأموران واحدهای مزبور
پرسش
خواهان دعوایی به خواسته مطالبه خسارت ناشی از اقدامات یک اداره دولتی علیه آن اداره
طرح کرده است. اولاً: آیا دعوا با توجه به تبصره یک ماده 11 قانون دیوان عدالت اداری به
درستی طرح شده است؟ ثانیاً: خسارات ناشی از کدام اقدام دولت یا مأمورین آن قابل
مطالبه است؟ ثالثاً: در صورت ضرورت اثبات تقصیر خوانده در دیوان عدالت اداری قبل از
اقامه دعوا در دادگاه، تصمیم دادگاه در دعوای مطروحه چه خواهد بود؟
نظر هیئت عالی
در فرض سوال مطابق تبصره 1 ماده 11 قانون دیوان
عدالت اداری تعیین میزان خسارت وارده از ناحیه موسسات و اشخاص مذکور
در بندهای (1 (و (2 (ماده مرقوم پس از تصدیق دیوان، به عهده دادگاه عمومی است، لذا
طرح دعوا ابتداء در محاکم مبنی بر مطالبه خسارات ناشی از اقدامات اداره دولتی قابلیت
استماع ندارد و خواهان باید بدواً با طرح شکایت در دیوان عدالت اداری، تحصیل رأی
دیوان دایر بر ورود شکایت و تصدیق آن را کسب کند و سپس اقدام به طرح دعوای
مطالبه خسارت وارده در دادگاه نماید. بنابراین، در فرض سوال دعوای خواهان به کیفیت
مطروحه قایل استماع نبوده و مردود است. مطابق بندهای مندرج در ذیل ماده موصوف،
خسارات حاصل از تصمیمات و اقدامات واحدهای دولتی و مأمورین واحدهای مذکور، در
امور راجع به وظایف آنها یا تجاوز و سوء استفاده از اختیارات یا تخلف از اجرای قوانین
و مقررات یا خودداری از انجام وظایفی که موجب تضییع حقوق اشخاص میشود، قابل
مطالبه است
نظر اتفاقی
اولاً خسارات ناشی از اقدامات یک اداره دولتی نیز همانند سایر اشخاص حقوقی، باید توسط
عامل ورود خسارت جبران شود فلذا منعی در اقامه دعوا علیه یک اداره دولتی در دادگستری
وجود ندارد. در صورتی که عامل زیان، از کارکنان اداره دولتی باشد که تقصیر شخصی نامبرده
موجب ورود خسارت شده باشد، خود شخص نامبرده مسئول جبران خسارت خواهد بود.
مضافاً اینکه آن چه در صلاحیت دیوان عدالت اداری قرار دارد عبارت از اقداماتی است که
دولت یا کارکنان آن در حیطه وظایف اداری خود انجام میدهند و موجب ورود خسارت به
مردم میشوند. بنابراین، به شرط اینکه خواهان از اشخاص عمومی و دولتی نباشد و دعوا هم
علیه دولت نباشد به درستی طرح شده است. ثانیاً، خسارات ناشی از اقدامات اداری و عمومی
دولت و کارکنان آن قابل مطالبه در دادگاه‌ها نیست بلکه در این موارد، شاکی یا خواهان باید
ابتدا به دیوان عدالت اداری شکایت کرده و پس از اثبات تقصیر اداره خوانده، در دیوان عدالت
اداری وفق تبصره ماده 11 قانون دیوان عدالت اداری در مورد تعیین میزان خسارت و دریافت
آن به دادگاه‌ها مراجعه کند. به عبارت دیگر در مورد اعمال حاکمت دولت، خواهان باید ابتدا
تقصیر اداره خوانده را در دیوان عدالت اداری اثبات کند در غیر این صورت، دادگاه قرار عدم
استماع دعوا را صادر خواهد کرد. در صورتی که خسارات مورد مطالبه ناشی از اعمال تصدی
دولت و یا ناشی از روابط حقوقی خواهان با خوانده باشد دعوا بدواً قابل طرح در دادگاه‌های
دادگستری است.