تاریخ نظریه: 1397/03/30
شماره نظریه: 7/97/665
شماره پرونده: 97-127-665
استعلام:
با توجه به ماده 512 قانون آئین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب 1379 و ماده 15 قانون نحوه اجرای محکومیتهای مالی مصوب 1394 آیا از اشخاص حقوقی نیز اعسار از پرداخت هزینه دادرسی پذیرفته نیست؟
چنانچه از تاجر واشخاص حقوقی دادخواست اعسار از هزینه دادرسی پذیرفته نباشد آیا مانند تبصره ماده 15 قانون نحوه اجرای محکومیتهای مالی، دادگاه می‌تواند بدون اخطار به خواهان، قرار رد دادخواست صادر کند یا اینکه مستلزم تشکیل جلسه دادرسی و دعوت از طرفین است؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
مقررات ماده 15 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی 1394 صرفاً ناظر به دادخواست اعسار از پرداخت محکوم به و منصرف از دادخواست اعسار از پرداخت هزینه دادرسی است. در خصوص دادخواست اعسار از پرداخت هزینه دادرسی مطروحه از سوی اشخاص حقوقی باید مطابق مقررات مذکور در فصل دوم باب هشتم قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب 1379 (مواد 504 تا 514) رفتار گردد و لذا اولاً: در مورد پذیرش دعوی اعسار اشخاص حقوقی حقوق خصوصی تجاری از پرداخت هزینه دادرسی منع قانونی وجود دارد، زیرا طبق ماده 512 قانون اخیرالذکر از تاجر دادخواست اعسار پذیرفته نمی شود ولی در مورد اشخاص حقوقی حقوق خصوصی غیرتجاری، دعوای اعسار از پرداخت هزینه دادرسی قاعدتاً قابل استماع است، زیرا به هر حال قابل تصور است که شخص مذکور دارائی اش کفایت نکند یا به اموالش دسترسی نداشته و موقتاً قادر به تأدیه نباشد. ثانیاً: در مورد اشخاص حقوقی حقوق عمومی ماننده شهرداری ها هر چند اعسار از پرداخت هزینه دادرسی خلاف ظاهر و احراز آن دشوار است، در عین حال استماع آن منع قانونی ندارد.