تاریخ نظریه: 1396/08/21
شماره نظریه: 7/96/1902
شماره پرونده: 1211-1/168-96
استعلام:
ماده 297 قانون آئین دادرسی کیفری مقرر می‌دارد: دادگاه انقلاب در مرکز هر استان و به تشخیص رئیس قوه قضائیه در حوزه قضایی شهرستان‌ها تشکیل می‌شود و این دادگاه برای رسیدگی به جرائم موجب مجازات مندرج در بندهای الف و ب وپ و ت ماده 302 این قانون دارای رئیس و دو مستشار است که با دو عضو نیز رسمیت دارد دادگاه برای رسیدگی به سایر موضوعات با حضور رئیس یا دادرس علی البدل یا یک مستشار تشکیل می‌شود و در اجرای این امر در استان سمنان ریاست محترم قوه قضائیه برای همکاران قضایی اکثر حوزه هایی قضایی شهرستان‌ها با حفظ سمت قضایی محاکم کیفری یا حقوقی ابلاغ دادرسی و مستشاری دادگاه انقلاب صادر نموده‌اند و عملاً بدون ارجاع دادگاه انقلاب مرکز استان به تمامی موضوعات در صلاحیت دادگاه انقلاب اعم از قاضی واحد و تعدد قاضی رسیدگی می‌نمایند ولیکن در پرونده‌هایی که توسط دیوان‌عالی کشور آرایی نقض و رسیدگی به شعبه هم‌عرض محول می‌شود حوزه‌های قضایی غیر از شاهرود و سمنان معتقدند که در آن شهرستان‌ها دادگاه انقلاب مستقل وجود ندارد و مثلاً شهرستان‌های گرمسار و دامغان شعبه‌ای از دادگاه انقلاب سمنان است و شهرستان میامی شعبه‌ای از دادگاه انقلاب شاهرود است و قابل ذکر است که در ابلاغات انتصاب همکاران حوزه های قضایی مذکور سمت دادرسی یا مستشاری دادگاه انقلاب همان حوزه های گرمسار و دامغان و میامی درج شده است و به عنوان شعبه‌ای از سمنان و شاهرود نمی‌باشند.
س: آیا امکان رسیدگی به موضوعات دادگاه انقلاب در شهرستانی غیر از مرکز استان و بدون تشکیل دادگاه انقلاب در آن حوزه میسر است یا خیر و آیا صدور ابلاغ انتصاب ریاست محترم قوه قضائیه مبنی بر دادرسی و مستشاری دادگاه انقلاب در شهرستانی خارج از مرکز استان به منزله تشکیل دادگاه انقلاب در آن حوزه می‌باشد یا خیر؟ و آیا می‌توان علی‌رغم انتصاب ریاست محترم قوه قضائیه برای دادگاه انقلاب خارج از مرکز استان قائل به بلامحل بودن ابلاغ صادره و شعبه بودن آن از مرکز استان بود یا هر کدام مستقل بوده و می‌توانند دادگاه هم‌عرض واقع شوند و نیز آیا درج سمتی غیر از سمت ابلاغ قضایی انتصاب در ذیل صورت جلسات با برداشت بلامحل بردن ابلاغ انتصاب ریاست محترم قوه قضائیه یا تشخیص مقامات استانی مربوط به چارت تشکیلاتی وجاهت دارد و موجب تغییر عنوان دادگاه انقلاب آن حوزه می‌شود یا خیر؟ مثلاً ابلاغ انتصاب صراحت در دادرسی یا مستشاری دادگاه انقلاب شهرستان گرمسار داشته باشد ولی ذیل صورت جلسات عبارت مستشار یا دادرس دادگاه انقلاب سمنان مستقر در گرمسار درج شود.
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
اولاً: با توجه به اینکه مطابق ماده 297 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 و اصلاحات و الحاقات بعدی، دادگاه انقلاب در مرکز هر استان و به تشخیص رییس قوه قضائیه در حوزه قضائی شهرستان‌ها تشکیل می‌شود، بنابراین مادام که دادگاه مزبور مطابق تشخیص رییس قوه قضائیه در شهرستان‌های غیر مرکز استان تشکیل نشده باشد، صدور ابلاغ دادرس علی‌البدل دادگاه انقلاب برای قاضی یکی از حوزه‌های قضائی غیر مرکز استان به معنای تشکیل دادگاه انقلاب در آن حوزه قضائی نمی‌باشد و قاضی یاد شده در حدودی که در ابلاغ قضائی وی آمده است، موظف به رسیدگی به جرائم داخل در صلاحیت دادگاه انقلاب با رعایت مقررات قانونی مربوط می‌باشد.
ثانیاً: قضات صرفاً در محدوده اختیار حاصل از ابلاغ انتصاب مجاز به رسیدگی و اظهار نظر می‌باشند، بنابراین باید از همان عنوانی که موجد اختیار و وظیفه برای ایشان می‌باشد در امضای خود استفاده کنند.