تاریخ نظریه: 1395/08/22
شماره نظریه: 7/95/2085
شماره پرونده: 1447-1/186-95
استعلام:
افرادی در زمانی که سن آنان بین 15تا 18 سال تمام شمسی و نوجوان بوده‌اند مرتکب جرائم موجب حد یا قصاص شده و احیاناً مشمول ماده 91 قانون مجازات اسلامی 92 ه- خورشیدی باشند یعنی ممکن است ماهیت و حرمت جرم را درک نکرده یا در رشد عقلی آنان شبهه باشد که در این صورت به دستور ماده 91 مرقوم باید حسب مورد به مجازات‌های مذکور در فصل دهم قانون یاد شده محکوم شوند پرسش این است که اگر در زمان صدور حکم سن آنان بیش از 18 سال تمام شمسی شده باشد چه کیفری باید اعمال شود./
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
برای احراز مسئولیت کیفری و تعیین مجازات و اقدامات تأمینی و تربیتی، سن مرتکب در زمان ارتکاب جرم ملاک است، نه زمان صدور حکم. مقررات ماده 91 قانون مجازات اسلامی 1392 نیز راجع به افراد بالغ کمتر از 18 سال است که مرتکب جرایم موجب حد یا قصاص می‌شوند و ملاک اعمال مقررات این ماده نیز سن مرتکب در زمان ارتکاب جرایم مذکور است؛ هرچند زمان صدور حکم، سن آنها بیش از 18 سال باشد. بنابراین، چنانچه سن مرتکب جرم مستوجب حد یا قصاص، کمتر از 18 سال است و در زمان ارتکاب جرم، ماهیت جرم انجام‌شده یا حرمت آن را درک نکند و در رشد و کمال عقل وی شبهه وجود داشته باشد، در این صورت حسب مورد، با توجه به سن وی در زمان ارتکاب جرم، به دیه و مجازات‌های پیش‌بینی شده در فصل دهم (قانون مجازات اسلامی 1392) محکوم می‌شود؛ هرچند سن وی در زمان صدور حکم، بیش از 18 سال باشد./