صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1397/10/09
برگزار شده توسط: استان کرمان/ شهر کرمان
موضوع
جنبه کیفری عدم ثبت واقعه ازدواج و نحوه رسیدگی آن
پرسش
طبق ماده 49 قانون حمایت خانواده چنانچه مردی بدون ثبت در دفاتر رسمی به ازدواج دائم، طلاق یا فسخ نکاح اقدام یا پس از رجوع تا یک ماه از ثبت آن خودداری یا در مواردی که ثبت نکاح موقت الزامی است از ثبت آن امتناع کند، ضمن الزام به ثبت واقعه به پرداخت جزای نقدی درجه پنج و یا حبس تعزیری درجه هفت محکوم می‌شود. این مجازات در مورد مردی که از ثبت انفساخ نکاح و اعلام بطلان نکاح یا طلاق استنکاف کند نیز مقرر است. آیا این الزام زوج به ثبت واقعه ازدواج جنبه کیفری دارد و باید در ضمن رسیدگی کیفری به جرم عدم ثبت واقعه ازدواج زوج را ملزم نماید یا اینکه زوجه جداگانه اقدام نماید؟
نظر هیئت عالی
نظریه ی اداره حقوقی قوه قضاییه به شماره 7/97/948 مورخ 1397/4/10 به شرح زیر مورد تأیید اعضای هیأت عالی است: در جرم عدم ثبت واقعه ازدواج، دادگاه طبق ماده 49 قانون حمایت خانواده 1391 علاوه بر مجازات زوج، حکم به الزام ثبت واقعه ازدواج نیز صادر می کند و چون حکم الزام به ثبت واقعه نکاح موضوع ماده مذکور، امری مدنی است که به تبع امر کیفری صادر می‌شود، اجرای آن مطابق مقررات مربوط به اجرای احکام مدنی صورت می‌گیرد و در صورتی که محکوم علیه طوعا حکم دادگاه را در خصوص ثبت واقعه نکاح اجرا ننماید، به دستور دادگاه اقدامات لازم انجام می‌شود.
نظر اکثریت
به صراحت متن ماده 49 ق.ح.خ محاکم خانواده می‌توانند ضمن رسیدگی به جنبه حقوقی قضیه و الزام زوج به ثبت واقعه ازدواج نسبت به جنبه کیفری نیز رسیدگی و حکم لازم را صادر نمایند چرا که مقنن در مقام بیان بوده است و این امر را از رسیدگی کیفری در دادسرا مستثنی نموده است. همانطوری که در پرونده های کیفری اعم از صدور چک بلامحل یا تصادفات منجر به فوت یا نقص عضو محاکم کیفری می‌توانند ضمن صدور حکم کیفری و تعیین مجازات بنا به درخواست ذینفع به جنبه حقوقی وجه چک یا دیه نیز رسیدگی و محکوم علیه را ملزم به پرداخت نمایند.
نظر ابرازی
عدم ثبت واقعه ازدواج جرم و جنبه کیفری دارد با توجه به اینکه مجازات مقرر شده درجه 5 می‌باشد و نیاز به صدور کیفرخواست دارد و دادگاه خانواده نمی تواند ضمن حکم به الزام به ثبت واقعه ازدواج زوج را محکوم نمایند و حکم به حبس یا جزای نقدی دهد باید جهت رسیدگی به جنبه کیفری زوج را به دادسرا معرفی نمایند.