صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1398/03/26
برگزار شده توسط: استان تهران/ شهر پردیس
موضوع
انتقال چک برگشتی
پرسش
شخص الف دارنده یک فقره چک چک را بعد از برگشت به شخص ب منتقل می‌نماید چند نفر قبل از شخص به عنوان ظهر نویس وضامن وجود دارد
سوال اول
انتقال چک بعد ازبرگشت دارای وجاهت قانونی هست یا خیر؟
سوال دوم
این انتقال به فرض صحیح بودن انتقال موضوع قانون تجارت است و در واقع ظهر نویسی است یا انتقال مشمول قانون مدنی؟
نظر هیئت عالی
انتقال چک بعد از صدور گواهی عدم پرداخت بانک محال علیه بلا مانع است؛ لیکن با توجه به ماده 315 قانون تجارت و رأی وحدت رویه شماره 536- 10/7/69 دارنده چک شخصی است که ظرف مهلت قانونی گواهی نامه عدم پرداخت دریافت نموده باشد؛ بنابراین دارنده ای که با ظهر نویسی چک را دریافت کرده، دارای حقوق دارنده قبلی (دریافت کننده گواهی عدم پرداخت) نمی‌باشد و مشمول مقررات قانونی است؛ مگر اینکه بر اساس مواد 270 و 271 قانون تجارت عمل نموده باشد که در این مطابق مقررات ماده 249 قانون تجارت صورت دارای تمام حقوق و وظایف دارنده سند تجاری است و ظهر نویسی (شخص الف در فرض سوال) مشمول مسئولیت مقرر در ماده 249 قانون مذکور خواهد شد.
نظر اکثریت
این انتقال یک نوع ظهرنویسی است چون قانون تجارت و قانون چک به صورت مطلق بیان داشته اند که که اسناد تجاری با ظهر نویسی یا حتی بدون ظهر نویسی به دیگری قابل انتقال است و قید نشده که این انتقال فقط تا قبل از واخواست می‌باشد بنابراین شخص ب دارنده قانونی چک و دارای کلیه امتیازات سند تجاری می‌باشد.
نظر اقلیت
انتقال چک منع قانونی ندارد اما با توجه به اینکه فرایند اسناد تجاری باصدور شروع و با قبول و ظهر نویسی و ضمانت عند الإقتضا حسب مورد ادامه و در نهایت با واخواست این فرایند خاتمه پیدا می‌نماید لذا این انتقال نمی تواند ظهر نویسی باشد و با توجه به اینکه مقررات شکلی در اسناد تجاری حایز اهمیت خاص است لذا این انتقال یک نوع انتقال تابع قانون مدنی می‌باشد و این انتقال مشمول ماده 10 قانون مدنی می‌باشد و شخص ب در واقع قایم مقام شخص الف می‌باشد و شخص الف ظهر نویس نیست تادر برابر شخص ب خود نیز مسول باشد.