تاریخ نظریه: 1398/07/02
شماره نظریه: 7/98/953
شماره پرونده: 98-192-953 ح
استعلام:
موضوع: به لحاظ تصرف عدوانی منابع طبیعی و تغییر کاربری اراضی زراعی شکایت توسط منابع طبیعی و جهاد کشاورزی مطرح می‌شود پس از رسیدگی مرجع قضایی رأی بر محکومیت متهم مبنی بر قلع و قمع بنای احداثی صادر می‌نماید پس از قطعیت حکم بر اساس مقررات با توسعه و اجرای طرح هادی روستا اراضی مذکور داخل در طرح قرار می‌گیرند فلذا به همین مدیریت اراضی فوق اعم از دارای مستحدثات و غیره نیز به بنیاد مسکن منتقل می‌گردد اکنون سوال این است.
آیا با فرض مذکور حکم قطعی قابلیت اجرا داشته فلذا بایستی اجرا گردد یا اینکه حکم ذکر شده در هر صورت چه اراضی به متصرفین واگذار گردد یا واگذار نگردد قابلیت اجرا ندارد؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
به صراحت ماده 690 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات مصوب 1375) «اقدام به هرگونه تجاوز و تصرف نسبت به مراتع و منابع طبیعی مشمول مقررات این ماده و تبصره‌های آن است». بنابراین در فرض سوال تصرف عدوانی اراضی ملی صرفاً مشمول مقررات ماده مذکور بوده و از شمول قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغ‌ها مصوب 1374 با اصلاحات و الحاقات بعدی که صرفاً در اراضی زراعی و باغ‌های موضوع این قانون اعمال می‌گردد، خارج است و چون با توسعه و اجرای طرح‌های هادی روستا و قرار گرفتن اراضی مورد تصرف عدوانی داخل در طرح، مدیریت اراضی فوق به بنیاد مسکن انقلاب اسلامی واگذار می‌گردد، در چنین حالتی حکم قلع و قمع بنای احداثی که در اجرای قسمت اخیر تبصره 2 ماده 690 قانون صدرالذکر و با تقاضای اداره منابع طبیعی صادر شده است، مادام که به طریق قانونی لغو نشده، قابل اجراء است. اما اجرای آن با درخواست و تعقیب بنیاد مسکن انقلاب اسلامی به عمل می‌آید. لازم به ذکر است که بخشنامه شماره 4790/20/م مورخ 1386/12/5 وزیر وقت جهاد کشاورزی در خصوص واگذاری اراضی خلع ید شده به متصرفان عدوانی به موجب رأی شماره 373 مورخ 1389/8/24 دیوان عدالت اداری ابطال شده است.