صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1397/06/21
برگزار شده توسط: استان اصفهان/ شهر نائین
موضوع
دادگاه صالح به رسیدگی دادخواست نفقه فرزند صغیر تحت حضانت مادر
پرسش
در پرونده‌ای با موضوع طلاق، دادنامه صادر و در مورد نفقه فرزندان صغیر که حضانت ایشان با مادر است تعیین تکلیف شده و طلاق اجرا شده است. بعد از چندسال و تغییر محل اقامت پدر (پدر در حوزه قضایی دیگر ساکن شده است) اگر مادر دادخواست تعدیل نفقه را مطرح کند، کدام دادگاه صالح به رسیدگی است؟ آیا دادگاه سابق طبق ماده 12 قانون حمایت خانواده صالح به رسیدگی است یا مطابق ماده 11 قانون آیین دادرسی مدنی دادگاه محل اقامت خوانده صلاحیت دارد؟
نظر هیئت عالی
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه به شماره 1577/92/7 مورخ 1392/8/18 به شرح بین‌الهلالین (با توجه به اینکه در مقابل نص قانون نمی‌توان اجتهاد نمود، لذا چون مفاد ماده 12 قانون حمایت خانواده مصوب 91 مبنی بر جواز طرح دعوی خانوادگی از سوی زوجه به عنوان خواهان در محل اقامت خودش به طرفیت زوج (که بر خلاف عمومات آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی نیز می‌باشد) صرفاً ناظر به زوجه است، لذا با توجه به فرض استعلام در دعوی نفقه فرزند ولو آنکه دختر باشد، به طرفیت پدر، دادگاه صالح برای رسیدگی، دادگاه خانواده محل اقامت پدر می‌باشد و مفاد ماده 12 قانون صدرالذکر قابل تسری به این دعوی نیست.) بر تایید نظریه اکثریت دلالت دارد و مورد تایید هیات عالی نشست‌های قضایی است.
نظر اکثریت
اولاً اصل بر صلاحیت دادگاه محل اقامت خوانده است و ماده 12 قانون حمایت خانواده استثنا بر اصل است و می‌بایست در محدوده نص اجرا شود؛ در ماده 12 قانون فوق‌الذکر قید شده است «زوجه می‌تواند» حال آنکه وقتی صیغه طلاق اجرا شد دیگر اطلاق «زوجه» بر خواهان صحیح نیست؛ ثانیاً پرونده خانوادگی مفتوح در حوزه وجود ندارد؛ لذا طبق ماده 11 قانون آئین دادرسی مدنی در محل اقامت خوانده می‌بایست دعوا تقدیم شود.
نظر اقلیت
دعوای فعلی به نوعی تقاضای تعدیل است و همانند پرونده‌های اعسار از محکوم‌به و یا تعدیل اقساط می‌بایست با آن برخورد شود و چون در این دعاوی دادگاه نخستین که رأی محکومیت را صادر کرده است صالح به رسیدگی است لذا در موضوع سوال نیز همان دادگاه اول که رأی طلاق و نفقه فرزند را صادر کرده است صالح به رسیدگی است؛ از آن جهت که پرونده سابق در این مرجع موجود است، اتخاذ تصمیم نیز با سهولت انجام می‌شود.