فصل سوم - در درخواست ثبت

از آئین‌نامه قانون ثبت املاک

اظهارنامه باید به نمونه (امضاء) مستدعی ثبت یا وکیل یا جانشین قانونی او باداره ثبت محل داده شود هرگاه دهنده اظهارنامه نتواند نمونه (امضاء) کند علامت انگشت خود را زیر اظهارنامه خواهد گذاشت و در صورتیکه اظهارنامه توسط وکیل یا جانشین مستدعی ثبت داده شود باید وکالت نامه یا اوراق مربوطه ضمیمه شود.

اظهارنامه شامل نکات زیر خواهد بود:
1- اسم و نام خانوادگی و شماره شناسنامه و محل صدور آن و سمت دهنده اظهارنامه نسبت به ملک مورد درخواست و محل اقامت مستدعی ثبت.
2- تابعیت مستدعی ثبت.
3- نوع مال غیرمنقولی که درخواست ثبت آن می‌شود با تعیین محل و شماره و مشخصات و حدود و اجزاء و متعلقات آن.
4- بهای ملک در تاریخ درخواست.
5 - شرح حقوق عینی که برای اشخاص در آن ملک است با تعیین صاحبان حقوق و همچنین حقوق عینی که مستدعی ثبت در املاک مجاور دارد.

دهنده اظهارنامه باید اسناد و قبالجات و بنچاق ملک و مدارک راجعه بمالکیت و تصرف خود را باداره ثبت ارائه دهد تا رونوشت یا خلاصه آن ضمیمه اظهارنامه و در پرونده عمل بایگانی شود و اگر دلیل مالکیت منحصر بتصرف است ادله و نشانی‌های تصرف فعلی خود را کتبا باداره ثبت تسلیم نماید و در هر حال درخواست‌کننده باید نحوه تصرف خود را که او را برای تقاضای ثبت مجاز میدارد معلوم کند.

در اظهارنامه میزان و مقدار املاک و اراضی مورد درخواست باید بدانگ و سهم قرارداده شده و اصطلاحات محل از قبیل جام و فنجان و پیمان و غیره را با دانگ و سهم تطبیق بنمایند.

در هر موقع که اداره ثبت اجراء ثبت عمومی را در بخش معینی در نظر میگیرد باید لااقل پانزده روز قبل انتشار آگهی مقرر در ماده 10 قانون ثبت بنماینده اوقاف آن محل اطلاع دهد تا نماینده مزبور به متولیان موقوفات عام‌المنفعه محل اخطار کند که در ظرف 30 روز از تاریخ نشر اولین آگهی نامبرده در ماده 10 قانون ثبت نسبت به املاک موقوفه که در آن بخش واقع و تحت تصدی و تولیت آن‌ها میباشد درخواست ثبت نمایند.

اظهارنامه اتباع خارجه و قنسول‌گریها و سفارتخانها در برگهائی که برای اینکار تخصیص داده شده تنظیم و یک نسخه در محل بایگانی و نسخه دیگر باداره کل ثبت فرستاده میشود تا پس از صدور اجازه بجریان ثبت اقدام گردد.

اراضی که قبلا جزء شارع عام یا میدان‌های عمومی بوده بعداً تبدیل بملک میشود از طرف مالک یا شهرداری درخواست ثبت نسبت به آنها پذیرفته میشود و اگر محل مزبور در موقع ثبت عمومی شارع عام یا میدان بوده مشمول جریمه نخواهد شد.

ممکن است درخواست چندین خانه و پادگان واقع در یک بخش یا قطعاتی که در یک مزرعه واقع و مربوط به یک شماره اصلی است در یک اظهارنامه پذیرفته شود ولی برای هر یک از رقبات مزبوره باید پلاک جداگانه نصب و حدود هر قطعه در صورتیکه منفصل باشد جداگانه نوشته شود و همچنین در تعیین حدود این قبیل املاک صورت‌مجلس تعیین حدود ممکن است در یک برگ تنظیم و در مواعد معین که املاک بترتیب شماره تحدید میشود در همان برگ مرتباً ذکر شود.

تا وقتیکه آگهی نوبتی نامبرده در ماده 11 قانون ثبت منتشر نشده اظهارنامه میتوان پذیرفت.

در صلح‌های محاباتی که برای مصالح حق فسخ قید شده درخواست ثبت از متصالح با قید حق فسخ برای مصالح پذیرفته میشود و مشمول ماده 33 قانون ثبت نیست سند مالکیت این قبیل املاک با قید حق فسخ بنام متصالح صادر و پس از سقوط حق خیار متصالح میتواند بدون ذکر حق فسخ سند مالکیت جدید بگیرد.

دست رنج رعیتی و حق اولویت و گلوبندی و غیره که در املاک معمول و بین رعایا خرید و فروش میشود از حقوق راجعه به‌عین املاک نبوده و قابل درخواست ثبت و اعتراض ثبت نیست و صدور سند مالکیت بنام مالک هم تغییری در وضع حقوق مزبور در هر جا که معمول است نمیدهد.

در صورتیکه متولیان در ظرف مدت سی روز مقرر در ماده 25 این آئین نامه اقدام بدرخواست ثبت ننمایند نماینده اوقاف محل درخواست ثبت خواهد کرد لکن اگر تا انقضاء مدت نامبرده در ماده 11 قانون ثبت متولی نیز درخواست ثبت کند درخواست اداره اوقاف بلاتعقیب گذارده خواهد شد.

نسبت بموقوفاتی که متولی خاص ندارد نماینده اوقاف محل مستقیماً درخواست ثبت خواهد کرد.

نسبت باملاکی که بنفع عمومی حبس شده است متصدی امور حبس مکلف به درخواست ثبت است.

درخواست ثبت نسبت بموقوفات خاصه بعهده متولی و نسبت باملاک که بنفع اشخاص معینی حبس شده بعهده متصدی امور حبس است معذلک هر یک از موقوف‌علیهم و محبوس‌‌لهم نیز می‌توانند درخواست ثبت نمایند.

در مورد ثلث موبد و باقی وصی مکلف به درخواست ثبت است.

طبق ماده 3 قانون اوقاف املاکی که مورد نذر یا وصیت یا حبس شود بطور دائم یا مدتی که کمتر از هیجده سال نباشد و برای مصارف عامه تخصیص داده شده اداره اوقاف حق درخواست ثبت و اعتراض بر ثبت دارد و ادارات اوقاف باید مدارک وقفیت و تصرف وقف را ضمیمه اظهارنامه نمایند.

چنانچه گواهی رسمی اداره اوقاف بر موجود نبودن وجوهی بابت موقوفات مجهول‌المصرف و مبرات مطلقه ضمیمه درخواست نامه ثبت یا دادخواست اعتراض بر ثبت املاک مشمول ماده 29 قانون باشد بدون مطالبه حق‌الثبت و هزینه بجریان گذارده میشود.

در مورد درخواست ثبت املاک موقوفه و حبس ثلث در اظهارنامه عنوان درخواست‌کننده ثبت متصدی یا مدعی تولیت قید می‌شود.

کلیساها و معابد ملل غیرمسلم مشمول ماده 30 قانون ثبت بوده و از حق‌الثبت معاف است و همچنین برای کاروانسراهای شاه عباسی و رباطها حق‌الثبت و هزینه مقدماتی گرفته نمیشود.

نسبت باملاکی که مالک خاصی ندارد مانند طرف و شوارع اراضی و جبال موات و مباحه درخواست ثبت پذیرفته نمیشود نسبت به جنگلهای عمومی از افراد درخواست ثبت پذیرفته نخواهد شد.

درخواست ثبت آب رودخانه‌ها و نهرهای منشعب از آنها در ضمن درخواست ثبت ملک پذیرفته میشود و اگربسهام معینی تقسیم نشده باشد بطور حقابه و معمول محل در اظهارنامه و آگهی‌ها قید میگردد.

هرگاه ششدانگ قنات یا چشمه متعلق به یکنفراست بمنزله یک ملک محسوب و شماره مخصوص بان داده میشود و اگر مالکین متعدد دارد باید میزان سهام هر یک از روی ساعت و گردش شبانه روز تعیین شود و درخواست ثبت هر سهم مستقلاً پذیرفته خواهد شد و تمام قنات یا چشمه دارای یک شماره خواهد بود اگر چشمه از روی ساعت تقسیم نشده و میزان آن مشخص نباشد اظهارنامه ثبت آب را فقط در ضمن درخواست ثبت ملک بعنوان حقابه مطابق معمول باید قبول کرد و در آگهی‌ها و سند مالکیت جمله (مطابق معمول محل) را قید نمود.

درخواست ثبت پاکنه‌هائی که از قنوات در املاک مورد درخواست ثبت موجود است بدون اجازه صاحب قنات پذیرفته نخواهد شد.

املاکی را که پس از پلاک‌کوبی و توزیع اظهارنامه و قبل از درخواست ثبت و آگهی بوسیله اصلاحات خراب میشود باید مالک یا شهرداری مراتب را باداره ثبت اطلاع دهد و همچنین اگر خود اداره ثبت اطلاع حاصل کرد بایستی پس از رسیدگی و معاینه محل باید مراتب را در دفتر توضیح اظهارنامه و پرونده مربوطه و اگر ملک ثبت شده است در ستون ملاحظات دفتر املاک هم قید کرده هرگاه قسمتی از ملک باقی بماند یا بشهرداری منتقل شود بهمان شماره اصلی ملک که برای تمام ملک تعیین شده آگهی خواهد شد و چنانچه قبلا آگهی و تحدید شده حدود بقیه تعیین و در صورتیکه در دفتر املاک ثبت شده با توضیح مراتب در ملاحظات دفتر املاک با حدود واقعی در زیر ثبت اولیه با بایگانی کردن سند مالکیت اولی سند مالکیت جدید صادر خواهد شد.

املاک مشاعی که قبل از این بر طبق قانون سابق درخواست ثبت شده نسبت به بقیه آن فقط در موقع ثبت عمومی بخش مربوطه درخواست ثبت پذیرفته خواهد شد.

اظهارنامه‌هایی که تا قبل از انتشار آگهی نامبرده در ماده 11 قانون ثبت به اداره تسلیم شود مشمول جریمه نخواهد بود املاکی که به واسطه تاخیر درخواست در آگهی اولیه قید نشده در آگهی‌های شش ماهه که در ماده 12 قانون ثبت مقرر است آگهی خواهد شد.

متصدی تنظیم اظهارنامه باید مراقبت نماید که اسم و نام خانوادگی و شماره شناس نامه و محل صدور آن و مقدار مورد درخواست و سهام مالکین و کلیه مطالب اظهارنامه صحیحا و صریحا نوشته شود که بعداً موجب اشتباه نگردد و هر نوع اشتباهی هم که در مطالب اظهارنامه روی دهد و معلوم شود در اثر بی‌مراقبتی متصدی بوده موجب مسئولیت خواهد بود.

در قراء و قصباتی که به ثبت عمومی گذارده می‌شود نماینده توزیع اظهارنامه بامر مدیر ثبت مامورتنظیم اظهارنامه‌ها نیز خواهد بود.

در موقعی که اظهارنامه‌ها عودت داده می‌شود وصول آن مرتباً با قید تاریخ در دفتر توزیع اظهارنامه قید شود.

پس از انتشار آگهی نوبتی نامبرده در ماده 11 شماره‌هائی که تمام یا قسمتی از آن مجهول‌المالک مانده باید فورا در دفتر املاک مجهول‌المالک وارد شده و اظهارنامه‌هایی که بعداً داده می‌شود در ستون مربوط به هر ششماه یادداشت و مطابق آن در آگهی های نوبتی شش ماهه آگهی شود و غفلت در انجام آن موجب مسئولیت خواهد بود مسئولیت تنظیم این دفتر باید رسما بعهده یک نفر از کارمندان گذارده شود که در صورت غفلت و از قلم افتادن شماره ملکی مورد مواخذه واقع شود.