تحقق عفو رهبری و تسری آن به گذشته

صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1399/06/27
برگزار شده توسط: استان گلستان/ شهر مینودشت

موضوع

تحقق عفو مقام معظم رهبری و تسری آن به گذشته

پرسش

فرض کنید عفو خصوصی از جانب مقام معظم رهبری در بهمن ماه 1398 صادر گردیده که یکی از شرایط آن تعیین حداکثر مجازات تعیینی در دادنامه قطعی تا 10 سال حبس تعزیری می‌باشد، شخص الف که به علت ارتکاب جرم به تحمل 15 سال حبس تعزیری محکوم گردیده است، سایر شرایط شمول عفو را دارا بوده و صرفاً از حیث میزان مجازات مشمول عفو نمی‌گردد، با تصویب قانون کاهش مجازات حبس تعزیری مصوب 1399 و مساعد بودن قانون اخیر‌الذکر برای محکوم‌علیه پرونده به دادگاه ارسال و دادگاه مجازات نامبرده را به تحمل 10 سال حبس تعزیری تقلیل می‌نماید. حال با توجه به اینکه میزان مجازات نامبرده پس از اعمال بند ب ماده 10 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 در چارچوب عفو مذکور قرار گرفته است، مستنداً و مستدلاً مرقوم فرمائید آیا می‌توان تحقق شرایط عفو در شرایط فعلی را به گذشته سرایت داد و نامبرده را مشمول عفو مذکور دانست؟

نظر هیئت عالی

نظر به اینکه عفو موضوع سوال از مصادیق عفو خصوصی است ملاک مشمول شدن افراد شرایط قانونی زمان عفو می‌باشد بنابراین در فرض سوال نظریه اکثریت که عفو خصوصی را شامل نمی‌داند مورد تایید است.

نظر اکثریت

خیر، با عنایت به اینکه اثر عفو خصوصی صرفاً نسبت به افرادی می‌باشد که تا قبل از تاریخ اعطای عفو دارای شرایط مقرر باشند لذا در فرض سئوال که محکوم علیه در زمان صدور عفو خصوصی از جانب مقام معظم رهبری فاقد شرایط لازم بوده است، نمی‌توان نامبرده را مشمول عفو دانست از طرفی هر چند در ماده 10 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 از لفظ اصلاح نسبت به اعمال قوانین مخففه و مساعد استفاده شده است لکن باید گفت استخدام این لفظ ناشی از مسامحه مقنن بوده و اصلاح به معنی خاص کلمه که ناشی از اشتباه در زمان صدور رای می‌باشد، نیست فلذا نمی‌توان از این لفظ وام گرفت و رای صادره قبلی را اشتباه دانست و رای صادره جدید در راستای قانون مساعد و مخففه را رای تصحیحی بر شمرد و بدین صورت اثر آن را از زمان قطعیت رای اصلی در نظر گرفت.

نظر اقلیت

بله، با عنایت به اینکه دادنامه اصلاح شده با توجه به مساعد بودن قانون لاحق صادر گردیده است و همچنان که قانون لاحق به جهت مساعد بودن نسبت به قانون حاکم در زمان وقوع جرم عطف بماسبق می‌گردد، دادنامه اصلاحی نیز جایگزین دادنامه قبلی می‌گردد و آثار آن نیز از زمان قطعیت دادنامه قبلی جاری می‌گردد لذا برخورداری از شرایط عفو با در نظر گرفتن دادنامه اصلاح شده امکان پذیر می‌باشد همان‌طور که آثار تبعی محکومیت قطعی نیز با ملاک مجازات مندرج در دادنامه اصلاحی محاسبه و تعیین می‌گردد. همچنین در بند ب ماده 10 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 از لفظ اصلاح استفاده گردیده و همان طور که دادنامه اصلاحی حسب مواد 381 و 457 قانون آئین‌دادرسی کیفری جایگزین دادنامه تصحیح شده می‌گردد، آثار آن از قطعیت دادنامه جاری گردیده و در این موارد هم چنانچه قبل از اصلاح عفوی اعطا شده بود مجازات اصلاح شده ملاک عمل خواهد بود. ولو در زمان عفو مطابق دادنامه قبلی شرایط برخورداری را نمی‌داشت. همچنین اصل تفسیر به نفع محکوم‌علیه در موارد تردید ایجاب می‌نماید که محکوم‌علیه با ملاک عمل قرار دادن دادنامه قبلی و داشتن شرایط مشمول عفو‌های اعطا شده در زمان تحمل حبس گردد.