حقوق ممتاز
حقوق مشروحه ذیل نسبت به کشتی و نسبت به کرایه حمل در سفری که این حقوق طی آن ایجاد شده و نسبت به ملحقات کشتی و ملحقات کرایه حمل (موضوع ماده 35) که از شروع سفر ایجاد شده است ممتاز تلقی میشود:
1 - هزینههای دادرسی و مخارجی که برای حفظ منابع مشترک طلبکاران به منظور حفاظت کشتی یا فروش آن و تقسیم حاصل فروش بهعمل آمده و همچنین حقوق و عوارض بندری که بر طبق فهرست سازمان بنادر و کشتیرانی قانوناً باید پرداخت گردد و سایر حقوق و عوارض عمومی مشابه و همچنین هزینه حفاظت کشتی پس از ورود بهآخرین بندر.
2 - مطالبات ناشی از قرارداد استخدام فرمانده - ملوانان و سایر کارکنان کشتی.
3 - اجرت و هرگونه پرداخت مربوط به نجات و کمک در دریا و آن قسمت از خسارات مشترک دریایی که به عهده کشتی است.
4 - خسارات ناشی از تصادم و سایر سوانح کشتیرانی همچنین خسارات وارده به تاسیسات بندری و کارگاههای تعمیر کشتی و راههای آبی قابلکشتیرانی و خسارات ناشی از صدمات بدنی وارد شده بهمسافرین و کارکنان کشتی و خسارات فقدان یا آسیب دیدن کالای کشتی و اثاث مسافرین.
5 - مطالبات ناشی از قراردادها و عملیاتی که فرمانده در خارج از بندر پایگاه بر طبق اختیارات قانونی خود برای تامین احتیاجات واقعی از نظرحفظ کشتی یا امکان ادامه سفر انجام میدهد خواه فرمانده مالک کشتی باشد یا نباشد و خواه طلبکار فرمانده و یا تدارککننده مایحتاج کشتی یا تعمیرکننده کشتی یا وام دهنده و یا پیمانکار دیگری باشد.
اشخاصی که احتیاجات مذکور در این بند را فراهم مینمایند هرگاه اطلاع داشته باشند و یا بتوانند با توجه و دقت معمولی اطلاع حاصل کنند که فرمانده مجاز در اقدامات مزبور نبوده مطالبات آنها از حقوق ممتاز محسوب نخواهد شد.
فصل دوم - حقوق ممتاز
رجحان حقوق ممتاز
حقوق ممتاز مندرج در ماده قبل نسبت به حقوق ناشی از رهن کشتی و همچنین بر سایر حقوق ممتاز مندرج در قوانین دیگر رجحان دارد.
کیفیت مطالبه حقوق ممتاز
صاحبان حقوق ممتاز میتواند در تقسیم حاصل فروش اموال و اشیاء موضوع حقوق ممتاز تمام مبلغ طلب خود را بدون توجه به مقررات تجدید مسئولیت مالکین کشتی مذکور در فصل پنجم این قانون و بدون کسر هیچگونه مبلغی مطالبه نمایند. ولی در هر حال سهمی که از حاصل فروش به آنها میرسد از آنچه در مقررات فصل مذکور مصرح است بیشتر نخواهد بود.
آثار عدم پرداخت حقوق ممتاز
در صورت عدم پرداخت حقوق ممتاز ذینفع میتواند به وسیله دادگاه حقوق خود را مطالبه و استیفای حقوق خود را از فروش اموال یا کشتی که نسبت به آن حقوق ممتاز وجود دارد درخواست نماید. دادگاه درخواست و مدارک آن را به خوانده ابلاغ و به علاوه بهمنظور اطلاع اشخاص ذینفع خلاصه آن را در ظرف 15 روز از تاریخ ابلاغ (هر5 روز یک بار) در روزنامه رسمی و یکی از جراید کثیرالانتشار مرکز آگهی مینماید. پس از انقضای 15 روز از تاریخ آخرین آگهی دادگاه به دادخواست و اعتراضات واصله رسیدگی و حکم مقتضی صادر مینماید و در صورت احراز صحت دعوی هرگاه استیفای طلب از سایر اموال سهلالبیع محکوم علیه میسر نباشد دادگاه دستور به فروش اموالی که نسبت به آن حقوق ممتاز وجود دارد خواهد داد. رای دادگاه به جز فروش کشتی قطعی است. در صورتی که دادگاه دستور بفروش کشتی صادر نماید این دستور سه نوبت متوالی در روزنامه رسمی و یکی از جراید کثیرالانتشار مرکز منتشر خواهد شد - محکوم علیه و هر متضرر دیگری از این دستور ظرف یک ماه از تاریخ انتشار آخرین آگهی در صورتی که معادل محکوم به وجه نقد در صندوق دادگستری یا تضمین بانکی بسپارد میتواند به رای مزبور اعتراض نماید در این صورت اجرای حکم دادگاه تا پایان رسیدگی به اعتراض متوقف خواهدشد و رایی که پس از رسیدگی به اعتراض صادر میشود قطعی است. رسیدگی در هردو مرحله به طور فوقالعاده و خارج از نوبت انجام میشود.
کیفیت پرداخت در صورت وجود رهن
در صورتی که نسبت به کشتی علاوه از حقوق ممتاز حقوق عینی هم موجود باشد ابلاغ دادخواست به دارندگان حقوق مزبور نیز لازم است. هرگاه پس از صدور حکم بین اشخاصی که ذیحق شناخته شدهاند ظرف یک ماه مقرر در ماده 32 نسبت به فروش و تقسیم وجوه حاصل از آن توافق نشود بارعایت مواد 36 و 37 بدواً حق دارندگان حقوق ممتاز و بعداً حقوق سایرین تادیه خواهد شد.
در صورت عدم دسترسی به هر یک از دارندگان حق وجوه مربوطه بهنام آنها در صندوق ثبت اسناد و املاک تودیع خواهد شد.
مطالبات ممتاز موسسات دولتی
مطالبات ممتاز مربوط به موسسات دولتی آنچه مربوط به اعمال تصدی دولت است طبق مقررات این قانون و آنچه مربوط به اعمال حاکمیت دولت است طبق مقررات مربوط به وصول مالیاتها وصول خواهد شد.
ملحقات کشتی و ملحقات کرایه حمل
ملحقات کشتی و ملحقات کرایه حمل مندرج در ماده 29 عبارت است از:
1 - غرامت قابل مطالبه مالک بابت خسارات مادی وارده به کشتی که جبران نشده باشد و یا خسارات از دست دادن کرایه حمل که به کشتی تعلق میگرفته است.
2 - سهم مالک کشتی بابت خسارات مشترک دریایی از زیانهای مادی وارده به کشتی که جبران نشده باشد و یا خسارات از دست دادن کرایه حمل که به کشتی تعلق میگرفته است.
3 - حقالزحمه مالک کشتی بابت کمک یا نجات در دریا تا پایان سفر پس از کسر وجوهی که باید در این مورد به فرمانده و سایر اشخاصی که درخدمت کشتی هستند پرداخت شود.
وجوه پرداختی بابت حمل و احیاناً وجوهی که بر طبق مقررات مذکور در فصل پنجم این قانون قابل پرداخت باشد نیز در حکم کرایه حمل است. وجوه متعلقه به مالک کشتی بابت قراردادهای بیمه و جوائز و کمکهای ملی جزء ملحقات کشتی یا ملحقات کرایه حمل محسوب نمیشود.
حقوق ممتاز پیشبینی شده به نفع اشخاصی که در خدمت کشتی هستند بدون رعایت مفاد بند 2 از ماده 29 شامل تمام کرایه حمل ناشی از کلیه سفرهائی است که کشتی در مدت اعتبار همان قرارداد استخدام انجام داده است.
حق تقدم مطالبات
مطالبات مختلف مربوط به یک واقعه همزمان فرض میشود.
مطالبات ممتاز ناشی از آخرین سفر مقدم بر مطالبات سفرهای قبلی است ولی مطالبات ناشی از یک قرارداد استخدامیکه برای چندین سفر منعقد شده باشد با مطالبات مربوط به آخرین سفر از حیث امتیاز مساوی خواهد بود.
مطالبات مذکور در بندهای ماده 29 که در یک ردیف هستند دارای حقوق ممتاز متساوی میباشند و در صورت عدم کفایت برای تادیه وجوه مطالبات به نسبت طلب بین بستانکاران تقسیم خواهد شد.
مطالبات مربوط به یک سفر به ترتیب مندرج در ماده 29 مشمول حق ممتاز خواهد بود.
مطالبات مندرج در هر یک از بندهای 3 و 5 ماده 29 به ترتیب عکس تاریخ ایجاد پرداخت خواهد شد.
حق ممتاز در مورد هزینه انتقال بقایای کشتی.
در مواردی که کشتی یا شناورهای مغروق یا مصدوم و یا بقایای آنها موجب مزاحمت کشتیرانی گردند و مالک از انتقال آنها و رفع موانع خودداری نماید سازمان بنادر و کشتیرانی میتواند آنها را به هزینه خود به محل مناسبی انتقال داده و در صورت عدم پرداخت هزینههای مربوطه از طرف مالک آنها را توقیف و به فروش رسانیده و مطالبات خود را با رعایت مفاد مواد 29 و 36 این قانون و مقدم بر سایر طلبکاران از حاصل فروش تامین نماید.
آثار انتقال مالکیت
انتقال مالکیت کشتی تاثیری در حقوق ممتاز نخواهد داشت.
مدت مرور زمان
الف - دارنده حقوق ممتاز چنانچه ظرف مدت یک سال در مقام استیفاء حقوق ممتاز بر نیایید حق امتیاز خود را از دست خواهد داد. در مورد مطالبات ناشی از تهیه مایحتاج کشتی مندرج در بند 5 ماده 29 مدت مزبور شش ماه است.
ب - شروع مدت مذکور به ترتیب ذیل است:
1 - در مورد حقالزحمه مربوط به کمک و نجات در دریا از روزیست که عملیات مربوط به آن خاتمه مییابد.
2 - در مورد خسارت ناشی از تصادم و سایر سوانح و آسیب جسمانی از روزیست که خسارت وارد شده است.
3 - در مورد فقدان یا خسارات محمولات و اثاث از روزیست که محمولات یا اثاث تحویل داده شده و یا بایستی تحویل داده شده باشد.
4 - در مورد تعمیر و تهیه مایحتاج کشتی و سایر موارد پیشبینی شده در بند 5 ماده 29 از روزی است که طلب ایجاد شده است.
5 - در سایر موارد از روزی است که دین از لحاظ مدت و جهات دیگر قابل مطالبه باشد.
ج - تقاضای مساعده یا وجه علیالحساب از طرف کارکنان کشتی مندرج در بند 2 ماده 29 تابع حکم این ماده نیست و قابل مطالبه تلقی نمیشود.
د - هرگاه توقیف کشتی در دریای ساحلی کشوری که اقامتگاه یا مرکز عملیات مدعی است مقدور نباشد دادگاه میتواند مهلتهای فوق را از روزایجاد طلب حداکثر برای مدت سه سال تمدید نماید.
ه - حق رجحان نسبت به کرایه حمل کشتی تا زمانی ممکن است که کرایه وصول نشده یا وجوه آن در ید فرمانده یا نمایندگان مالک کشتی باشد. نسبت به ملحقات کرایه حمل نیز بههمین ترتیب عمل خواهد شد.
تعمیم مقررات
مقررات مذکور در این فصل در مورد کشتیهایی که توسط شخصی غیر از مالک اداره و بهرهبرداری شده و یا وسیله مستاجر اصلی مورد بهرهبرداری قرار گیرد نیز لازمالاجرا است به استثنای مواردی که از مالک به طور غیرقانونی خلع ید شده و یا طلبکار حسن نیت نداشته باشد.
حق رجوع به فروشنده.
دارندگان حقوق ممتاز ظرف سه ماه از تاریخ آخرین آگهی فروش کشتی موضوع ماده 25 حق رجوع به فروشنده را خواهند داشت.